Nieuws

26-11-2022 > Aantal pdf-downloads nu met ingebakken lettertypes

Sommige instellingen zijn overgestapt op Google Workspace (geen aanrader), waardoor ze niet meer met Microsoft Office en andere ‘third party’ software kunnen werken, maar alleen met online Google-equivalenten daarvan. Dat heeft vooral gevolgen voor de wat complexere Officebestanden zoals scorehulpen; de lay-out, functionaliteit en beveiliging van bestanden wordt geweld aan gedaan. Binnen de Google Workspace kunt u ook geen gebruik maken van de Adobe Acrobat Reader, het standaardprogramma voor pdf-bestanden. Het gevolg is dat pdf-bestanden er op het scherm vaak prima uitzien in de alternatieve software, maar dat u vervolgens onaangenaam verrast wordt bij de papieren prints, met een afwijkende lay-out. Sommige lettertypes (fonts) en eigenschappen als vet en cursief worden niet goed weergegeven bij het afdrukken, tekst wordt ook horizontaal gecomprimeerd of uit elkaar gerekt en dat kan per woord verschillen. Zo ook bij een aantal pdf-bestanden van mijn website. Ik heb bij de meest gebruikte pdf-bestanden daarom de lettertypes nu ‘ingebakken’, waarmee het lay-outprobleem verholpen lijkt. Als u de nieuwe bestanden in de Adobe Acrobat Reader opent, krijgt u bovenaan onderstaande melding te zien. Geven andere bestanden op mijn site problemen? Laat het gerust weten.

09-11-2022 > Nieuwsbrief 2022-1 is uit! Lees hieronder de inhoud

U heeft er langer op moeten wachten dan anders, maar nu is het zover; de Nieuwsbrief 2022-1 is uit! Hij is wat langer, nu er punten van enkele jaren zijn opgespaard. De Nieuwsbrief bevat wederom enkele ‘cadeautjes’, met als vermoedelijk hoogtepunt voor u de IQ Scorehulp Kaldenbach 1.19 (veel veranderd, o.a. de WPPSI-IV is toegevoegd). Hieronder treft u de inhoud aan.

Het verspreiden van de Nieuwsbrief onder een kleine 6300 abonnees is een hele operatie, omdat zowel mijn mailaccount als dat van ontvangende mailservers is ingesteld op het tegengaan van spam. Nieuwsbrieven zijn bulkmails en daarmee altijd ‘verdacht’. Voeg mijn mailadres toe aan uw contacten en/of lijst met veilige afzenders om de kans te vergroten dat de Nieuwsbrief niet in uw map met ongewenste berichten binnenkomt of die niet eens bereikt. E.e.a. betekent dat er maar een maximum aantal geadresseerden per mail toegestaan is en mijn mailaccount mij na het bereiken van het dagquotum 24 uur ‘bevriest’ voordat ik de volgende lichting kan versturen. Bent u dus abonnee, hoort u van de Nieuwsbrief maar heeft u nog niets ontvangen? Twijfel niet direct of u nog wel op de verzendlijst staat en wacht nog even af tot 15 november voordat u mij mailt. Mogelijk was uw mailadres gewoon nog niet aan de beurt. Houd sowieso ook af en toe de Nieuwsberichten op de website (deze webpagina) in de gaten. Niet al deze berichten komen in de Nieuwsbrief en niet alle onderwerpen van de Nieuwsbrief worden op deze webpagina apart besproken.

1) Update: IQ Scorehulp 1.19

2) IQ Scorehulp 1.19 video video tutorial (YouTube)

3) Nieuw: Checklist Start Psychodiagnostisch Onderzoek

4) Base rates: klinische relevantie?

5) Recensie ‘Handboek intelligentietheorie en testgebruik’ (Resing, 2021)

6) Interview disharmonische profielen

7) Rapporten zonder scores? Niet doen!

8) Voorkeur volledige WISC-V afname

9) Bespaartip WISC-V Responsformulieren

10)Nieuwe tests: WPPSI-IV, Raven’s 2 Progressive Matrices en KIQT+

11)IDS-2 COTAN-beoordeling

12)Update: 15-WT-K Scorehulp 1.11 (5^e druk handleiding, 2021)

13)ApolloPraktijk.nl: testnieuws, vakmaterialen, artikelen en 2e hands testverkoop/ verhuur

14)PO’s in coronatijd

16-10-2022 > Recensie 2^e editie ‘Handboek Intelligentietheorie en Testgebruik’ (Resing, 2021)

Vorig jaar verscheen de 2^e en herziene editie van het ‘Handboek Intelligentietheorie en Testgebruik’ onder redactie van Wilma Resing. Veel bekende collega’s hebben aan het boek meegewerkt. Ik heb er een recensie over geschreven, waarin vooral het WISC-V hoofdstuk onder de loep genomen is. Als u dit boek bezit, raad ik u aan de recensie te lezen, omdat u dan een aantal inhoudelijke foutjes handmatig kunt corrigeren en soms ook interpretatiemisverstanden worden voorkomen. Verder leest u in de recensie e.e.a. over de classificatie van IQ-scores, belangrijke informatie en citaten over de blijvende waarde van het TIQ bij disharmonische profielen (hierover bestaan hardnekkige misverstanden). Onder meer vanwege deze punten is het lezen van deze recensie niet alleen van belang voor mensen die het boek hebben of aanschaf overwegen. Punten van het boek worden in de recensie ook gebruikt voor ‘vakinhoudelijke uitstapjes’ naar onderwerpen, die relevant zijn voor iedereen die met de WISC-V werkt en net zo goed een plek verdiend hadden in de Nieuwsbrief.

Ook is er aandacht voor de onafhankelijkheid en objectiviteit van de informatie in dit handboek, nu de uitgever van dit boek ook de uitgever is van veel van de besproken IQ-tests, waarbij het bovendien regelmatig de testauteurs zelf zijn, die de hoofdstukken over hun eigen tests hebben geschreven. Is er reden om aan te nemen dat kritische geluiden over de instrumenten van Pearson en/of de betrokken testauteurs minder aan bod komen in dit boek? En kun je vanuit diezelfde gedachte ook vragen stellen over het feit dat er in de COTAN ook testauteurs zitten, wiens instrumenten door hun eigen commissiecollega’s worden beoordeeld? En wat te denken van de COTAN-database/documentatie met beoordelingen die door het NIP uitgerekend ter uitgave is ondergebracht bij een testuitgever (Boom), die hun eigen instrumenten ook regelmatig aan de commissie voorlegt en directe commerciële belangen heeft bij die beoordeling? Moeten we ons zorgen maken of is het onvermijdelijk, logisch en een storm in een glas water? U leest het in de recensie.

04-09-2022 > IQ Scorehulp video tutorial op YouTube (tevens ‘sneak preview’ van de 1.19)

In 2017 maakte ik een eerste video tutorial over wat toen nog de WISC-III Scorehulp heette. Inmiddels zijn we 5 jaar verder en is het de hoogste tijd voor een update, nu de WISC-V en WPPSI-IV hun voorgangers hebben opgevolgd. In ruim 8 minuten krijgt u een rondleiding door de allernieuwste 1.19-editie van de IQ Scorehulp, die binnenkort verschijnt (abonneer u via ykaldenbach@hotmail.com op de gratis Nieuwsbrief over intelligentiediagnostiek bij K&J en u ontvangt vanzelf bericht als het zover is). In deze versie zijn een groot aantal wijzigingen doorgevoerd, de belangrijkste is natuurlijk de toevoeging van de WPPSI-IV. Ik raad iedereen die met de IQ Scorehulp werkt aan deze video te bekijken, zodat u zeker weet dat u de IQ Scorehulp correct gebruikt en geen mogelijkheden onbenut laat. Veel vragen die ik over de IQ Scorehulp krijg en soms ook misinterpretaties die dan aan het licht komen, zijn verwerkt in deze tutorial. Mocht de muziek u afleiden, dan kunt u het geluid gerust uitzetten zonder iets te missen.

18-04-2022 > Nieuwe Scorehulp Kaldenbach t.b.v. de 15-Woorden Test voor Kinderen (update èn recensie n.a.v. 5^e druk handleiding, 2021)

In 2021 kwam de 5^e druk van de handleiding van de 15-WT-K uit, waarin behoorlijk wat is toegevoegd t.o.v. de 4^e druk (2020) en hier en daar ook echt veranderd (soms andere decielscores en percentielscores bij dezelfde testprofielen). Zie onder ‘Overige tests’ het informatiebestand over de nieuwste 15-WT-K Scorehulp en bekijk hieronder de trailer (YouTube demonstratievideo), waarin u een ‘live’ rondleiding krijgt en ziet hoe eenvoudig en gebruikersvriendelijk de 15-WT-K Scorehulp werkt. Wilt u meer achtergrondinfo over deze test lezen, dan verwijs ik graag naar de recensie van Yaron Kaldenbach n.a.v. deze 5^e druk. In dit bestand is ook de recensie over de 4^e druk opgenomen, die naast positieve punten en kritische kanttekeningen ook veel praktische overwegingen en aanbevelingen bevat voor zowel de testgebruiker als de testauteur). De 15-WT-K Scorehulp is toepasbaar bij de meest recente testversie. Schafte u al eerder een Scorehulp aan voor deze test, dan ontvangt u de update tegen een gereduceerd tarief van €25,-.

01-11-2021 > Artikel over ‘testing the limits’ (met WPPS-IV voorbeelden)

In september verscheen een mooi en interessant artikel over de meerwaarde van ‘testing the limits’ bij psychodiagnostiek: ‘Zo haal je meer uit een testafname: stappenplan om extra diagnostische informatie te verzamelen’. Het is geschreven door Joëlle Dek (medewerker van Pearson), Jos Hendriksen en Petra Hurks (bekende collega’s met een mooie staat van dienst en auteurs van de WPPSI-IV-NL). Vrij vertaald gaat dit over het afwijken van de gestandaardiseerde afnameprocedure, met als doel om er dan aanvullende informatie uit te kunnen halen. Bijvoorbeeld door wat extra tijd, pogingen of hulp te geven. Vanzelfsprekend moet je je bij het afwijken wel altijd realiseren wat je hiermee doet in relatie tot de betrouwbaarheid en validiteit van je meting. Houd dus altijd het doel van je meting voor ogen. Ook de timing van ‘testing the limits’ tijdens je afname is van belang, want als je het al tijdens de reguliere afname doet, dan kun je het kind hiermee extra helpen, waardoor het ook een voordeel heeft t.o.v. de normgroep bij het maken van volgende items. Dan kun je een geflatteerde score krijgen. Na wat algemene punten illustreren de auteurs e.e.a. met concrete voorbeelden van WPPSI-IV subtests.

29-09-2021 > Brain Blocks psycho-educatie autisme (ASS): samenvatting voor cliënt

Onder ‘Downloads’ is de door mij gemaakte Brain Blocks samenvatting psycho-educatie autisme toegevoegd, een bestand dat u kunt meegeven aan de cliënt en diens gezin, na het geven van psycho-educatie over autisme volgens de Brain Blocks methode. Ik vind Brain Blocks een mooie methode, maar miste nog ‘iets’ om achteraf te kunnen meegeven aan de cliënt, om te voorkomen dat het verwaterd en op termijn verloren kan gaan. Juist omdat het zo’n eigen taal spreekt, is het mijns inziens van toegevoegde waarde dat men dit naderhand nog eens kan nalezen. Feedback is van harte welkom, het is een eerste versie.

26-08-2021 > Update BRIEF-grafiek (Hendriks)

Onder 'Overige tests' vindt u per heden de augustus 2021-update van het bestand waarmee u voor de BRIEF alle gegevens eenvoudig in een mooie grafiek kunt laten weergeven en deze kunt overnemen in uw rapportage. Met dank aan collega Judith Hendriks.

07-07-2021 > Checklist Start Psychodiagnostisch Onderzoek (uitleg bij aanvang PO)

Onder ‘Overige tests’ is de Checklist Start Psychodiagnostisch Onderzoek (juli 2021) toegevoegd. Deze checklist (vooral gericht op prestatieonderzoek zoals intelligentieonderzoek en neuropsychologisch onderzoek) is een lijst met punten die vaak aan de orde (kunnen of moeten) komen in het gesprekje voorafgaand aan een PO. Het bevat input voor uw uitleg bij aanvang. De meeste testonderzoekers hebben in de loop der jaren hun eigen ‘beginriedel’ opgebouwd, maar gek genoeg vind u er in handboeken over psychodiagnostiek zelden informatie over. Sommige testhandleidingen beschrijven wat u tegen een kind kunt zeggen voordat u begint, maar dit is doorgaans summier, heeft alleen betrekking op de betreffende test en doet niets met de ouders. Vandaar dat ik mijn eigen ‘lijstje’ deel. Het bestand is erg volledig en u zult zelden alles doornemen. Beschouw het vooral als een document om uit te putten, voor wat bij uw situatie past. Toepassing hangt af van de context (op scholen worden kinderen bijv. vaak uit de klas gehaald en zijn ouders daar helemaal niet bij, u moet ze dan wel vooraf gesproken hebben i.v.m. de ‘geïnformeerde toestemming’) en de leeftijd van het kind. Feedback is welkom, het is een eerste versie.

03-05-2021 > Recensie nieuwste 15-Woorden Test (2020) voor kinderen

De 15-Woorden Test is al jaren een begrip binnen de neuropsychologische testdiagnostiek. Van de kinderversie (genormeerd voor 6 t/m 12 jaar, maar volgens de testauteur t/m 15 jaar toepasbaar) verscheen in 2020 alweer de 4^e druk, waarin naast een artikel over herkenningsgeheugen bij kinderen o.a. achtergrondinformatie is uitgebreid en aanwijzingen zijn opgenomen voor gebruik en interpretatie, ook bij kinderen boven de 12 jaar. Lees de recensie van Yaron Kaldenbach, die naast positieve punten en kritische kanttekeningen ook veel praktische overwegingen en aanbevelingen bevat voor zowel de testgebruiker als de testauteur. Naderhand zijn nog enkele tekstuele en inhoudelijke wijzigingen aangebracht (zie datum laatste wijziging onderaan de recensie).

28-03-2021 > Artikel over effect contact met onderzoeker op testprestatie

Een collega wees me op een interessant artikel van Gidron (2020) en zijn Israëlische collega’s, die bij kinderen met ADHD o.a. keken naar het effect van de kwaliteit van het contact met de onderzoeker op de uitkomsten op enkele executieve functietaken. En wat bleek? Een positieve evaluatie van het contact met de onderzoeker was geassocieerd met betere testprestaties. Kortom, het doet er dus toe dat kinderen zich tijdens het (N)PO bij ons op hun gemak voelen, dat ze ons vriendelijk en positief vinden en de kinderen zich gestimuleerd voelen om hun best te doen. Ze doen het ook een beetje voor ons en we mogen dus best een beetje ons best doen om aardig gevonden te worden. Deze uitkomsten voelen ook wel logisch en doen u misschien wel denken aan uw middelbare school, waar u het vaak net wat beter deed op vakken van een sympathieke docent, door wie u zich gezien voelde en waarvoor u net een stapje harder liep.

20-02-2021 > Interview over disharmonisch intelligentieprofiel

Medio januari verscheen in het populair-wetenschappelijke tijdschrift Psychologie Magazine een artikel over disharmonische intelligentieprofielen, waarin Yaron Kaldenbach wordt geïnterviewd. Klik op onderstaande afbeelding om het artikel ‘Super in taal, matig in rekenen?’ te lezen, dat is toegevoegd onder ‘Publicaties’.

10-02-2021 > Geld besparen met de WISC-V: Formulieren A en B scheiden in Responsformulier 1 (SSC & SZ)

We weten allemaal dat intelligentietests duur in aanschaf zijn, maar heeft u ook een idee wat een enkele afname met de formulieren eigenlijk kost? Voor de WISC-V kost het per papieren afname op dit moment €23,95 (incl. btw, excl. verzendkosten). We mogen natuurlijk niet kopiëren, maar er is een manier om toch iets te besparen: voor subtests Symbool Substitutie Coderen en Symbool Zoeken gebruikt u bij kinderen van 6/7 jaar Formulier A en voor de 8 t/m 16-jarigen Formulier B. Deze zitten beide in Responsformulier 1 en zijn eenvoudig en netjes van elkaar los te scheuren, waarmee u per testafname €7,63 bespaart.

10-02-2021 > Reactie COTAN n.a.v. nieuwsbericht 27-01-2021

In het onderstaande nieuwsbericht d.d. 27-01-2021 wordt genoemd dat de COTAN is geïnformeerd over dit bericht om hen in de gelegenheid te stellen hierop te reageren, vanuit het principe van hoor en wederhoor. De COTAN heeft 09-01-2021 laten weten hiervan geen gebruik te maken. Conform de vaste beoordelingsprocedure van de COTAN – zoals beschreven op de website en in de Algemene Voorwaarden van de COTAN – gaan zij inhoudelijk niet in op definitieve testbeoordelingen. Zij noemen een nieuwsbericht op de website van het NIP, waarin beschreven wordt hoe de COTAN werkt en op welke manieren zij de (belangrijke) verbinding tussen (test)praktijk en wetenschap heeft gezocht en blijft zoeken. Dit vooruitlopend op een aantal brainstormsessies van de COTAN met NIP-leden die volgende maand starten.

27-01-2021 > Zorgen over de COTAN-beoordelingsprocedure voor het neuropsychologisch testgebruik

Eind 2020 verscheen de COTAN-beoordeling van de COTAPP, een digitale neuropsychologische test om aandacht, informatieverwerking en executieve functies bij 6 t/m 12-jarigen in kaart te brengen. De beoordeling begint veelbelovend met 3x ‘goed’, de normen zijn ‘voldoende’, maar de betrouwbaarheid en validiteit krijgen een ‘onvoldoende’. N.a.v. de beoordeling schreven de testauteurs, waaronder niet de minsten, een reactie waarin zij beargumenteren dat het huidige COTAN-beoordelingssysteem niet geschikt is om de kwaliteit van neuropsychologische tests te beoordelen. De kritiek overstijgt de beoordeling van hun eigen test; ze halen gerenommeerde bronnen aan waarin al langer een vergelijkbaar kritisch geluid te horen is. Ik vind het zelf lastige materie, ik zit er ‘onvoldoende’ in. Maar wat me wel al jaren opvalt, is dat ik in ‘neuroland’ nog nooit een neuropsychologische test ben tegengekomen (laat gerust weten als ik er eentje heb gemist, verder koppel ik het hier even los van intelligentietests, die natuurlijk ook vol met ‘neuro’ zitten), die op alle essentiële categorieën (normen, betrouwbaarheid en beide soorten validiteit) minimaal een ‘voldoende’ heeft gekregen. Daarnaast zijn een aantal bekende spelers in het veld helaas ook nooit beoordeeld (de ANT, de 15-Woorden Test voor 6 t/m 12-jarigen, enz.). De COTAN beoordeelt niet proactief, zoals de Consumentenbond, maar alleen tests die hen door de testuitgever of auteur(s) ter beoordeling worden aangeboden. Misschien vinden meer testauteurs wel dat ze langs de verkeerde of te eenzijdig op psychometrie gerichte ‘meetlat’ gelegd worden en laten ze zich daarom niet ‘meten’? Het (vrijwel?) ontbreken van neuropsychologische tests die ‘slagen’ zonder onvoldoendes op de belangrijke categorieën, impliceert dat er aan alle beoordeelde neuropsychologische tests wel iets moet schorten (dat kan). Maar het kan ook de stelling ondersteunen dat de beoordeling misschien inderdaad wel te ver van de praktijk staat en ‘clinical utility’ onvoldoende hierin meeneemt. Naar ik begrijp, hebben de directie en het algemeen bestuur van het NIP de auteurs van de COTAPP uitgenodigd om samen in gesprek te gaan over de zorgen die de auteurs hier benoemen. Lees op de website van de uitgever Boom de brief van de testauteurs over de COTAN-beoordeling. Ik heb de COTAN geïnformeerd over mijn nieuwsbericht van vandaag en hen aangeboden hun reactie hier op te nemen, vanuit het principe van hoor en wederhoor. Ik neem zelf geen stelling in deze kwestie, ik vind het vooral relevant u te informeren over deze discussie. Net zo goed als dat de kritiek van mensen komt met autoriteit in de neuropsychologische praktijk, hecht ik ook aan de COTAN als gerenommeerde onafhankelijke commissie waarin mensen met deskundigheid zitten. Hun beoordelingen (hoewel ‘taaie kost’) helpen mij al jaren om tests op waarde te schatten en vervolgens zelf als clinicus te overwegen welke consequenties ik hieraan verbind wat betreft testgebruik.

11-11-2020 > CHC-model: info en kritiek

In aanvulling op het eerdere nieuwsbericht van 09-09-2020, is onder ‘Overige tests’ bij het stuk over het CHC-model (Cattell-Horn-Carroll), een themanummer uit 2019 toegevoegd van het internationale tijdschrift Applied Measurement in Education, 32(3). In dit tijdschrift bespreken een aantal verschillende auteurs kritiek op het CHC-model, wat er mis mee is en welke oneigenlijke (commerciële) drijfveren er volgens enkelen zelfs achter zouden zitten.

27-09-2020 > Apollo Praktijk bestaat 10 jaar!

Het is alweer 10 jaar geleden dat Apollo Praktijk werd opgericht; een podium om kennis en vakinhoudelijke materialen met elkaar te delen, een plaats waar u tweedehands testmateriaal kunt (ver)kopen en (ver)huren, en de vlag waaronder destijds cursussen over intelligentiediagnostiek werden voortgezet.

19-09-2020 > Update ‘Leren eten, leren lusten’

Onder ‘Downloads’ kunt u het geüpdatet bestand ‘Leren eten, leren lusten’ downloaden, wat u kan helpen om kinderen dingen te leren eten en ook lekker te leren vinden, die ze nu nog vies vinden (gedragsbeïnvloeding èn smaakbeïnvloeding dus). De update is uitgebreid met bevindingen en tips n.a.v. een interessant artikel in De Psycholoog van deze maand over de invloed van textuur en tactiele waarneming op het lusten van groenten en fruit. Spelen met je eten blijkt voor jonge kinderen juist helpend om het te leren waarderen. Textuurgevoeligheid rondom eten is normaal en ook te beïnvloeden, vooral in de kindertijd. En anders begrijpt u nu waarom u ribbelchips veel lekkerder vindt dan gewone chips en een sterke voorkeur heeft voor fusilli pasta boven penne rigate, macaroni of spaghetti.

09-09-2020 > CHC-model: info en kritiek

Onder ‘Overige tests’ is een stuk toegevoegd over het CHC-model (Cattell-Horn-Carroll), met verwijzing naar informatie en praktische bestanden daarover, en ook de onderbelichte kritische kanttekeningen bij dit theoretische model van intelligentie. In het verlengde hiervan ook een artikel over de IDS-2 (dat op het CHC-model gebaseerd is) en een recent kritisch artikel daarover, wat tot een discussie in De Psycholoog van deze maand leidde, die over meer dan inhoud alleen lijkt te gaan.

26-07-2020 > IQ Scorehulp 1.18c: afdrukbereik WAIS-IV verbeterd

In de IQ Scorehulp 1.18c bleek dat bij het printen van de WAIS-IV pagina een derde (lege) pagina te worden afgedrukt, wanneer gekozen werd voor ‘Alles afdrukken’. Het afdrukbereik is aangepast zodat alleen nog de 2 pagina’s met alle WAIS-IV informatie worden afgedrukt.

05-07-2020 > IQ Scorehulp 1.18c met kleine aanpassingen en herstel van foutje

Een oplettende gebruiker attendeerde me erop dat bij 9-jarigen de WISC-V subtest Symbool Zoeken altijd als sterke kant (‘S’) binnen het profiel van de primaire indexscore naar voren komt, omdat er ten onrechte t.o.v. een kritieke waarde van 0,00 getoetst wordt, terwijl dit voor deze leeftijd 2,60 moest zijn. Een punt (2.60) i.p.v. een komma (2,60) bleek de oorzaak in een achtergrondtabel en dit is hersteld. Het is hierdoor mogelijk dat u het afgelopen half jaar een 9-jarige onderzocht heeft bij wie u op basis van de IQ Scorehulp 1.18(b) ten onrechte heeft geconcludeerd dat subtest SZ een sterke kant binnen het profiel was, wanneer het verschil met het GGS-P (gemiddelde geschaalde score van de 10 primaire subtests) onder de 2,60 lag. Verder zijn er nog wat minder belangrijke dingen veranderd, dit staat altijd onder werkblad ‘Info’ beschreven.

25-04-2020 > Artikel ‘Coping met corona: hoe reageren kinderen in de jeugd-ggz?’

Op steeds meer websites vindt u ‘coronadossiers’, waarin van alles staat over het vertalen van de RIVM-richtlijnen naar uw praktijk (hygiënemaatregelen, beveiligd beeldbellen, enz.). Ook is er goede informatie beschikbaar over hoe je met kinderen praat over corona en zelf het hoofd koel houdt. Daarnaast kwam ik ervaringsverhalen tegen. Wat ik daarin miste, was aandacht voor de reacties van kinderen in de ggz op de coronasituatie en welke rol hun problematiek daarin speelt. Ik merk namelijk na een kleine anderhalve maand werken ‘in deze gekke tijd’ dat kinderen met verschillende diagnoses ook echt verschillend reageren op het thuis zitten, social distancing en de ‘anderhalvemetersamenleving’. Ik heb er een artikel over geschreven, dat ook op de website van het NIP is geplaatst (klik hier). Lees in dit artikel onder meer hoe veel basisschoolkinderen met ASS genieten van de ‘coronavakantie’, hoe mensen met een traumatische voorgeschiedenis volop getriggerd worden, hoe exposure-opdrachten bij agorafobie ineens strafbare feiten zijn en hoe kinderen met smetvrees merken dat hun stoornis inmiddels tot RIVM-richtlijn verheven is.

17-03-2020 > Downloads voor begeleiding in het onderwijs

Op een website van Zien in de Klas kwam ik leuke en voor iedereen vrij toegankelijke materialen tegen, die gebruikt kunnen worden binnen het onderwijs en bij de begeleiding van kinderen met leerproblemen of leerstoornissen. Een dyslexie-beloningskaart, leesbingo, klankenscrabble, domino van spellingsregels en nog veel meer. Ga naar www.lerenlukt.nl/online-dossier voor de gratis downloads.

09-03-2020 > Updates 1.4 Scorehulp D-KEFS Color-Word Interference Test en Trail Making Test

Voor zowel de D-KEFS Color-Word Interference Test als de D-KEFS Trail Making Test is er een update van de Scorehulpen hiervoor. De toevoegingen zijn voor beide versies hetzelfde. Wat is nieuw in de 1.4-versies? U moet nog steeds zelf in de handleiding de geschaalde scores opzoeken voor de verschillende condities. Maar als u deze nu in de Scorehulp invult, dan worden de geschaalde contrastscores automatisch voor u berekend. Dat scheelt u weer opzoekwerk in de verschillende handleidingtabellen. Dit betekent wel dat u nu alert moet zijn dat u alle geschaalde scores voor iedere conditie heeft ingevuld. Als u een dergelijke cel leeg laat, dan beschouwt Excel de waarde ervan als ‘nul’ en wordt deze 0-score meegenomen in de bepaling van de geschaalde contrastscore, die dan waarschijnlijk ten onrechte een afwijkende score laat zien. Download hier de D-KEFS Color-Word Interference Test Scorehulp Kaldenbach 1.4 en de D-KEFS Trail Making Test Scorehulp Kaldenbach 1.4 of kijk onder ‘Overige tests’.

15-02-2020 > IQ Scorehulp 1.18b met kleine aanpassing in IQ-grafieken

Op het WISC-V werkblad bleken onderaan bij de twee grafieken met IQ-scores de namen van het TIQ en de betrokken indexen weggevallen, net als de lijnen van het gemiddelde gebied (90-110). Dit is toegevoegd. Het is een minimale aanpassing, maar voor diegenen die met deze grafieken werken en het bijv. naar rapporten kopiëren, is het wel van belang dat u deze nieuwe versie gebruikt. Verder nog enkele kleine aanpassingen, zie werkblad ‘Info’ voor een volledig overzicht van wat er in iedere update is gewijzigd. Download de nieuwste versie hier: IQ Scorehulp Kaldenbach 1.18b.

19-01-2020 > Kleine aanpassing in IQ Scorehulp 1.18

Op het WISC-V werkblad bleken enkele cellen (C19-D19) ten onrechte nog ‘invulbaar’. Dit is hersteld. Hoewel er geen enkel risico of gevolg aan zat (de betreffende cellen werden niet in berekeningen meegenomen), raad ik u aan evt. eerder gedownloade versies (d.w.z. van vóór 19-01-2020) te vervangen met de nieuwste versie van de IQ Scorehulp Kaldenbach 1.18. Omdat het zo’n minimale aanpassing is, is ervoor gekozen de naam gelijk te houden en er geen 1.18b-editie van te maken. In het bestand zelf kunt u checken of u de juiste versie heeft door op werkblad ‘Info’ te kijken bij de updategeschiedenis.

22-12-2019 > Nieuwsbrief 2019-2 is uit! Lees hieronder de inhoud

Ook de Nieuwsbrief 2019-2 staat weer vrijwel geheel in het teken van de WISC-V en zit vol met ‘cadeautjes voor onder de boom’. U heeft er even op moeten wachten, maar op de valreep van Kerst treft u de IQ Scorehulp Kaldenbach 1.18 aan! De Nieuwsbrief beschrijft uitgebreid hoe u deze verantwoord kunt gebruiken en waarmee u rekening kunt houden bij uw analyse. Dat is wel handig om te lezen voordat u ermee aan de slag gaat. Verder bevat de Nieuwsbrief nog enkele andere WISC-V presentjes (zie inhoud hieronder), relevante diagnostische overwegingen, informatie die u verder helpt rondom testafname en het gebruik van Q-global, COTAN-beoordelingen en interessante vakartikelen rondom intelligentieonderzoek bij hoogbegaafdheid en opmerkelijke scoreverschillen tussen de WISC-V en RAKIT-2. En als toegift… een website waar u complete boeken kunt downloaden! Ik zou zeggen: ‘Merry WISCmas en veel WAISheid voor 2020!’

De Nieuwsbrief wordt in de Kerstvakantie verspreid, wat met meer dan 6000 abonnees en hele operatie is. Bent u abonnee maar heeft u nog niets ontvangen? Wacht dan nog even de eerste week van januari af voordat u mij mailt. Houd sowieso ook af en toe de Nieuwsberichten op de website (waar u nu bent) in de gaten. Niet al deze berichten komen in de Nieuwsbrief en niet alle onderwerpen van de Nieuwsbrief worden op deze webpagina apart besproken.

1) Update: IQ Scorehulp 1.18 (met WISC-V)

2) Nieuw: Tabel Processcores Plaatjesreeksen

3) Nieuw: WISC-V Taakkaarten

4) WISC-V Figuur Zoeken: strategievrijheid en verschillen met WAIS-IV

5) WISC-V kwalificatie-items Cijferreeksen en Cijfers en Letters Nazeggen: ‘tót’ of ‘tot en mèt’ 5/F?

6) Q-global: online scoring WISC-V

7) COTAN-beoordeling WISC-V

8) COTAN-beoordeling SON-R 2-8

9) WISC-V en RAKIT-2 bij hoogbegaafdheid

10)LibGen: gratis vakliteratuur

11-12-2019 > Update 1.3 Scorehulp D-KEFS Color-Word Interference Test

Onder ‘Overige tests’ kunt u de D-KEFS Color-Word Interference Test Scorehulp Kaldenbach 1.3 update downloaden. Wat is er veranderd? De gecorrigeerde en niet-gecorrigeerde ruwe foutscores worden nu automatisch opgeteld. Verder zijn de kaders op de tweede pagina aangepast, zodat u de cellen in deze kaders vrij met uw muis kunt selecteren. Bij sommige Excelversies bleken cellen in deze vakken niet te selecteren en kon u deze alleen bereiken met de tab-toets.

Mocht u dit deze Scorehulp voor 13-12-2019 11:50 uur hebben gedownload, dan verzoek ik u dit nogmaals te doen. Er bleek in de vorige versie een klein probleempje met de beveiliging van het bestand en de opgetelde foutscores. Dit had verder geen invloed op de scores.

25-11-2019 > Foutjes blz. 119 in WISC-V Technische handleiding (onderwijstabel 6.14a)

Na het lezen van de tekst in de Technische handleiding rondom tabel 6.14a (1^e druk, 2018), vielen me wat inconsistenties op. Contact met de uitgever was verhelderend. De manier waarop zij vragen van gebruikers iedere keer weer netjes beantwoorden en zo nodig uitzoeken, vind ik erg prettig en servicegericht. De tabelkolom ‘SO’ blijkt geen SO-leerlingen maar uitsluitend VSO-leerlingen te bevatten. Dat is nogal een verschil; bij SO-leerlingen gaat het uitsluitend over basisschoolkinderen die clusteronderwijs volgen (nog een stapje verder dan het SBO) en bij VSO betreft het uitsluitend kinderen in het voortgezet speciaal onderwijs. In de tekst rondom de tabel is dit overigens overal correct vermeld.

Verder staat in een andere kolomtitel ‘Vmbo 3-4 (mbo)’, terwijl in steekproef niet één mbo-leerling voorkomt. Hetzelfde geldt voor 6-vwo’ers. Die worden wel in de tekst vermeld (wisselend ‘tot’ en ‘tot en met’ 6^e klassers, de kolom vermeldt havo/vwo ‘3-6’), maar de steekproef blijkt geen 6-vwo’ers te bevatten. De uitgever spreekt over een discrepantie tussen hun theoretische vooraf ingedeelde onderwijsniveaus en de daadwerkelijk vertegenwoordigde opleidingsniveaus en klassen in de steekproef van de WISC-V-NL. De meeste 16-jarige leerlingen zitten nog op de middelbare school en soms ook al op het mbo. Maar in de steekproef ontbraken de 16-jarige mbo’ers toevallig.

Aangezien deze tabel uitsluitend statistieken vermeldt (gemiddelden en SD’s) die gaan over de testprestaties van kinderen in de steekproef, lijkt het mij logisch dat de kolomtitels ook over de steekproef gaan en niet over de theoretische indeling vooraf, die dan blijkbaar niet geheel gerealiseerd is. Ik raad u daarom aan de toevoeging ‘mbo’ door te strepen en in de kolom havo/vwo aan te passen dat het om ‘Havo/vwo 3 t/m 5’ gaat. En uiteraard van ‘SO’ ‘VSO’ te maken. Dat is echter geen verschil tussen theorie en praktijk, maar (denk ik) gewoon een tikfoutje (of wellicht de veronderstelling dat de term ‘SO’ nog in het midden laat of het om basisonderwijs of voortgezet onderwijs gaat).

09-11-2019 > WISC-V Taakkaarten

We kennen allemaal testsessies, waarbij er wat extra moeite en creativiteit van ons gevraagd wordt om een kind door de testochtend te loodsen. Download hier de gratis en printbare WISC-V Taakkaarten. Dit zijn thematische ‘taakkaarten’, die vooral bij kinderen in de basisschoolleeftijd (of jongeren die op een jonger niveau functioneren) als hulpmiddel kunnen worden gebruikt tijdens de afname van de WISC-V. De Taakkaarten kunnen zowel structurerend als stimulerend worden ingezet. Enerzijds geven ze overzicht over het aantal testonderdelen en ze laten het kind ook tussendoor telkens zien hoever jullie zijn. Vergelijk dit met het principe van een afstreepkalender of spaarkaart. Anderzijds kunnen de Taakkaarten motiverend werken om het kind taakgericht te houden. Mijn ervaring is dat veel kinderen het ook gewoon leuk of grappig vinden, ook pubers. Lees de toelichting op de eerste pagina en bekijk de WISC-V Taakkaarten met als thema’s: Cartoons, Dieren, M&M’s, Minions, Paarden, Prinsessen, Smileys, Sport, Treinen en Voetbal. Hieronder enkele voorbeelden ter illustratie. Bij alle Taakkaarten kunt u kiezen voor een variant met en zonder achtergrondafbeelding. De Taakkaart Smileys is het meest prikkelarm. Ik ben benieuwd naar uw ervaringen!

03-11-2019 > WISC-V Tabel Processcores Plaatjesreeksen

Na een aantal WISC-V afnames miste ik bij subtest Plaatjesreeksen een tabel om vooral de LPRr makkelijk te kunnen opzoeken. Het handmatig bladeren door het Stimulusboek om op te zoeken hoeveel plaatjes er op de antwoordpagina staan van het laatste item waarop een perfecte score is behaald, moest makkelijker kunnen, vond ik. Ik kon een dergelijke tabel nergens vinden in de handleidingen of op de website van de testuitgever en heb deze daarom zelf gemaakt. Doe uw voordeel met de Tabel Processcores Plaatjesreeksen, wie weet bespaart het u enkele minuten of een loopje naar de testkamer? De tabel is toegevoegd onder ‘WISC-V/WISC-III’.

03-11-2019 > Artikel over IQ-tests bij HB-populatie

In eerdere Nieuwsbrieven van de afgelopen jaren is al veel gezegd over de WISC-V en de HB-populatie (hoogbegaafden), waarbij kort samengevat een grote zorg uit het HB-veld was dat veel hoogbegaafde kinderen op de WISC-V ineens veel lagere scores haalden. In het septembernummer van het Tijdschrift voor Orthopedagogiek schreef collega Geke Maes (orthopedagoog bij Gekend Talent) een mooi artikel: Intelligentieonderzoek bij vermoedelijk meer- en hoogbegaafde kinderen. O.a. de RAKIT-2, WISC-V en KIQT+ passeren de revue en worden besproken op hun waarde en beperkingen bij deze doelgroep.

22-10-2019 > COTAN-beoordeling SON-R 2-8

Recentelijk verscheen de COTAN-beoordeling voor de SON-R 2-8, de opvolger van de verouderde SON-R 2½-7 uit de jaren ‘90. Via de website www.cotandocumentatie.nl kunt u (met een abonnement) de uitgebreide toelichting op deze beoordeling lezen. Dat voegt mijns inziens altijd veel toe aan de losse beoordelingskwalificaties. Vergelijk het met losse IQ-scores, daarbij wilt u ook de context weten en hoe de scores tot stand zijn gekomen.

Van alle andere SON-R versies waren we gewend dat deze op alle categorieën met uitsluitend ‘goed’-kwalificaties werden beoordeeld. Dat was uitzonderlijk en kwam bij mijn weten niet bij andere beoordeelde tests voor. De SON-R was met de andere versies een ‘straight A student’ (tot de normen van de SON-R 2½-7 verouderd raakten en er een wat opmerkelijke correctie op werd toegepast, in een poging deze te ‘upgraden’, zie Nieuwsbrief 2017-1, punt 15). Dat is voor de SON-R 2-8 niet langer geval. Geen zorgen, het is wat mij betreft nog steeds een positieve beoordeling, die nu wel iets meer in lijn ligt met veel andere tests (niet meer het ‘beste jongetje van de klas’, maar wel een ‘overgangsrapport met veelal mooie cijfers’). De SON-R 2-8 krijgt een ‘goed’ voor uitgangspunten testconstructie, kwaliteit van het testmateriaal, kwaliteit van de handleiding, betrouwbaarheid en begripsvaliditeit. Dat is mooi, vooral die laatste twee zijn psychometrisch van belang. De normen krijgen een ‘voldoende’ (lees de toelichting hierop) en de criteriumvaliditeit krijgt een ‘onvoldoende’, vanwege ontbrekend onderzoek daarnaar. Dit is niet uitzonderlijk, ook de WISC-V, WISC-III, WAIS-IV en WAIS-III kregen hierop een ‘onvoldoende’ (de WPPSI-III en WNV kregen overigens wel een ‘voldoende’, de RAKIT-2 zelfs een ‘goed’).

De COTAN vindt het gebruik van de term ‘performaal’ opvallend, omdat deze term in moderne intelligentiemodellen niet meer wordt gebruikt en omdat de term ‘ruimtelijk inzicht’ beter lijkt te passen bij de drie performale subtests. Ook noemt de COTAN dat de herkomst van de SON-R 2-8 voornamelijk wordt beschreven aan de hand van de geschiedenis van de eerdere SON-tests en minder aan de hand van (huidige) intelligentiemodellen of theorieën. Er wordt kort aangegeven dat de SON-R 2-8 sterker gericht is op het meten van fluid intelligence dan op het meten van crystallized intelligence. Verder schrijft de COTAN: ‘Hoewel de inhoud van de verschillende subtests helder wordt beschreven met behulp van voorbeelden, wordt de keuze voor de gebruikte subtests niet verantwoord en ontbreken definities van de te meten constructen.’ Dat lijkt me niet onbelangrijk. Ik lees dat een van de redenen voor de herziening van de SON-R 2½-7 is dat er een cultural bias in de subtest ‘Categorieën’ zat. Dat zal men uit de handleiding hebben, maar was voor mij nieuw en verfrissend om te lezen, nu ik me herinner dat de SON-R zich altijd onderscheidde (in ieder geval in de berichtgeving erover) met de pretentie dat deze test betrekkelijk ‘cultuurvrij’ was.

Verder noemt de COTAN in deze beoordeling, net als in de WISC-V beoordeling, haar bezwaren tegen het gebruik van referentieleeftijden.

19-10-2019 > Foutje op WISC-V scoreformulier bij Plaatjesreeksen

In de eerste druk van het WISC-V scoreformulier staat op blz. 15 onderaan bij Plaatjesreeksen een foutje. Het is reeds gemeld bij de uitgever en wordt in een volgende druk aangepast. In het rechter hokje onderaan de pagina staat de afkorting LPSr, maar dat moet LPRr zijn. Dit betreft de zgn. processcore ‘Langste reeks Plaatjesreeksen responsplaatjes’. Dan weet u wat u daar kunt invullen en hoeft u niet te twijfelen of er nog een andere scoremaat bestaat, die u gemist heeft. Ik vermoed dat men hier per abuis de Engelstalige afkorting heeft overgenomen (‘Longest Picture Span response’).

18-09-2019 > Foutje op WISC-V scoreformulier bij Cijferreeksen

Het is al bekend bij de uitgever en ook verspreid in FAQ’s onder cursisten die bij Pearson de WISC-V training volgden, maar voor ‘de rest’: in de eerste druk van het scoreformulier is er bij Cijferreeksen op blz. 9 een ‘foutje’/inconsistentie ontstaan die verwarring kan geven bij het scoren. In een volgende druk van het scoreformulier wordt/is dit aangepast. Bij CRv is alles correct weergegeven (zie hieronder links) met in de kolom ‘Itemscore’ een 0-1-2. Bij CRa (zie afbeelding hieronder rechts) en CRs is in de rechterkolom (waar nu ‘Score’ i.p.v. ‘Itemscore’ staat) niet eenmaal 0-1-2 weergegeven maar per regel 0-1. En dan is het dubbel en voegt het niets toe. Het risico kan bestaan dat u bij een correcte reeks op de regel tweemaal de 1 omcirkelt en vervolgens alle omcirkelde enen optelt en het kind daarmee in feite dubbele punten geeft. Als u deze formulieren nog heeft liggen, zorg dan dat u per correcte reeks slechts eenmaal 1 punt meeneemt in de optelling. En maak deze formulieren als eerste op.

Verder viel me recentelijk op dat de afnamehandleiding op blz. 147 bij Gewichten vermeldt: ‘Een dikke, groene lijn tussen twee items op het scoreformulier geeft aan dat de tijdslimiet verandert’, terwijl dit op het scoreformulier een zwarte lijn is. Dat zal echter geen enkele verwarring geven. Ik heb het volledigheidshalve bij de uitgever gemeld, het wordt in een volgende druk aangepast.

15-09-2019 > Foutje blz. 91 in WISC-V Technische handleiding

Onlangs nam ik de COTAN-beoordeling van de WISC-V nog eens door, waarin zij bij de beoordeling van de begripsvaliditeit melding maken van een foutje, dat zij gevonden hadden. De COTAN schrijft:

Op pagina 91 van de ‘Technische handleiding’ staat: “De subtests uit de Fluid Redeneren Index correleren het hoogst met elkaar, in vergelijking met het niveau van de correlaties met de subtests van de Verbaal Begrip, Visueel Ruimtelijke en Werkgeheugen Index.”. Deze uitspraak komt niet overeen met de correlaties in Tabel 6.1; de correlaties tussen ‘Gewichten’ en ‘Figuur Samenstellen’ (r = .51) en tussen ‘Gewichten’ en ‘Rekenen’ (r = .51) zijn hoger. In de reactie aan de COTAN heeft de uitgever laten weten dit in een herdruk te zullen aanpassen.

Er zijn inmiddels weer meerdere fouten gesignaleerd en bij Pearson gemeld sinds de laatste errata verschenen. Ik ontvang met enige regelmaat mails van collega’s met ontdekte fouten en verwarrende formuleringen, die makkelijk tot misinterpretaties kunnen leiden. De uitgever denkt prettig en inhoudelijk mee en beantwoordt hun vragen hierover, waarbij ze veelal aangeven e.e.a. in een volgende druk te zullen aanpassen. Duidelijke fouten of verwarrende formuleringen die ik van collega’s hoor, vermeld ik hier op de website. Maar ik heb niet de illusie dat alles bij mij gemeld wordt. Ik kan me voorstellen dat Pearson wat ‘opspaart’ voordat nieuwe errata worden verstuurd. De uitgever gaf eerder aan te overwegen op de WISC-V productpagina errata te vermelden. Die vorm leent zich makkelijker voor een actueel overzicht van ontdekte fouten. Helaas is dat nog niet gebeurd. Blijf opmerkzaam (ook t.a.v. andere tests/uitgevers) en laat weten als u iets ontdekt meent te hebben. En kijk regelmatig bij deze Nieuwsberichten om te weten of er wellicht fouten zijn ontdekt, waarover de uitgever nog niet met u gecommuniceerd heeft.

09-08-2019 > Foutje blz. 161 in WISC-V Technische handleiding

Onlangs ontdekte een oplettende gebruiker een verwarrende formulering op blz. 161 in de Technische handleiding van de WISC-V. Het is bij uitgever bekend en zal naar verwachting nog gecommuniceerd worden (de eerdere errata hadden alleen betrekking op de afname- en scoringshandleiding en het scoreformulier).

Blz. 161 (halverwege de 3^e alinea van het kopje ‘AVI versus CCI’): ‘Een discrepantie waarbij AVI groter is dan CCI wijst erop dat hogere-orde cognitieve vaardigheden (bijvoorbeeld verbaal begrip, visueel-ruimtelijke verwerking en fluïde redeneren) relatief sterke punten kunnen zijn vergeleken met de punten die cognitieve verwerkingsefficiëntie (werkgeheugen en verwerkingssnelheid) ondersteunen. Met andere woorden, beperkingen van de cognitieve efficiëntie zijn mogelijk niet de oorzaak van een geringer vermogen tot algemeen redeneren van het kind.’ De rode cursiveringen zijn van mij, omdat het bijzonder lijkt om te spreken over een geringer vermogen tot algemeen redeneren (AVI), terwijl hier nu juist het scenario wordt besproken waarbij de AVI significant hoger is dan de CCI en dus een sterkere kant is. Als iets niet ‘geringer’ is, dan hoef je daar ook geen mogelijke oorzaak voor te beschrijven, toch? Zou het woordje ‘niet’ dan gewoon weg moeten? Volgens de uitgever niet en ook volgens mij zou de zin dan nog steeds niet kloppen. De uitgever heeft bevestigd dat deze formulering inderdaad niet helemaal klopt. Omdat de AVI hoger ligt dan de CCI, wordt ervan uitgegaan dat die dus niet de oorzaak is voor de lagere CCI. En andersom geldt dat ook; ingeval de CCI hoger is dan de AVI, dat de CCI dan geen oorzaak kan zijn voor de lagere AVI. De handleidingtekst is een vertaling van ‘cognitive efficiency limitations may not have reduced the child’s general reasoning ability’. De uitgever erkent dat het nu in het Nederlands inderdaad lijkt alsof het algemeen redeneren ‘aangetast’ en is voornemens dit in een volgende druk te veranderen in ‘beperkingen van de cognitieve efficiëntie leidt niet tot een geringer vermogen tot algemeen redeneren’. Persoonlijk blijf ik dat, zonder bovenstaande toelichting, verwarrend vinden en is de Engelse originele tekst ook minder stellig (‘may not have’). Bij een significant verschil tussen twee indices kun je wat mij betreft overigens ook niet per definitie zeggen dat de laagste van de twee samenhangt met beperkingen (denk aan het fictieve voorbeeld van AVI=133>CCI=121 maar ook bijv. AVI=113 en CCI=97).

De kern van wat men met deze zin (denk ik) heeft willen zeggen, is dat als er beperkingen zijn m.b.t. de cognitieve efficiëntie (CCI), dat deze ingeval van AVI>CCI dan waarschijnlijk/blijkbaar niet het redeneervermogen (AVI) hebben aangetast. Want dat redeneervermogen (AVI) is immers juist een significant sterkere kant t.o.v. de CCI en dus niet gering(er).

05-06-2019 > COTAN heeft de WISC-V beoordeeld

Op de website van de COTAN testdocumentatie is een Nieuwsbericht van 29-05-2019 te vinden, waarin wordt gemeld dat de WISC-V-NL is beoordeeld. Deze beoordeling betreft uitsluitend de papieren versie, de afname via Q-interactive met de iPads is/wordt niet beoordeeld. Bij COTAN-beoordelingen is het belangrijk om niet alleen naar de classificaties zelf te kijken (onvoldoende-voldoende-goed), maar ook naar de uitgebreide toelichtende teksten bij de beoordelingen. Hierin staan doorgaans veel relevante informatie, nuanceringen (een voldoende beoordeling kan een ‘gemiddelde’ zijn van onvoldoende en goede aspecten binnen een categorie) en waarschuwingen. De COTAN zegt in de toelichting bij de beoordeling van de WISC-V normen bijvoorbeeld dat het gebruik van ontwikkelingsequivalenten (ook wel leeftijdsequivalenten of referentieleeftijden genoemd) vanwege de vele praktische en theoretische bezwaren door de COTAN wordt afgekeurd. Let wel, dit geldt niet specifiek voor de WISC-V. De WISC-V-NL krijgt een ‘goed’ voor uitgangspunten testconstructie, kwaliteit van het testmateriaal, kwaliteit van de handleiding en betrouwbaarheid (de goede betrouwbaarheid geldt echter alleen voor het TIQ en de primaire en aanvullende indexscores, met uitzondering van de VBI, VRI en WgI, waarbij de betrouwbaarheid als voldoende is beoordeeld). ‘Voldoendes’ worden gegeven voor de normen en de begripsvaliditeit. De criteriumvaliditeit krijgt een ‘onvoldoende’. De COTAN mist onderzoek naar het voorspellend vermogen van een in de toekomst gelegen criterium aan de hand van de testscores. In dit kader kan bijvoorbeeld gedacht worden aan indicatiestelling, gezien het doel van de test. Dit raakt wat mij betreft aan het grote bezwaar van een ontbrekende adequate onderwijstabel, waarin de WISC-V IQ’s gekoppeld worden aan onderwijsniveaus.

15-05-2019 > MediJA Praat

Enkele collega’s hebben het spel MediaJA Praat ontwikkeld, waarmee je aan de hand van kaartjes met vragen op een prettige manier in gesprek kan komen met kinderen en jongeren over social media. Hoe gebruiken zij het, hoe denken ze erover, hoe beschermen ze zich en welke positieve en negatieve ervaringen hebben zij opgedaan? Je kunt het op allerlei manieren gebruiken, individueel en in groepen.

14-04-2019 > www.Gedachte-Kracht.nl: kinderen positief leren denken

Onder ‘Downloads’ toegevoegd: Nicole Hage heeft veel leuke en kindvriendelijke materialen ontwikkeld, waarvan zij ook veel gratis deelt via www.gedachte-kracht.nl. Hier vindt u onder andere het complete full-color boek Gedachte-Kracht (voor als je nieuwsgierig bent naar wat je gedachten voor je kunnen doen) digitaal, waarin kinderen op een leuke manier uitgelegd krijgen hoe belangrijk gedachten zijn en dat ze hierop ook invloed hebben. Het materiaal heeft een hoog positief en ‘feel good’ gehalte en staat vol met allerlei actieve oefeningen en hulpmiddelen.

10-04-2019 > Foutje blz. 153 in WISC-V Technische handleiding

Onlangs is er een foutje ontdekt op blz. 153 in de Technische handleiding van de WISC-V. Het is bij uitgever gemeld en zal naar verwachting nog gecommuniceerd worden (de eerdere errata hadden alleen betrekking op de afname- en scoringshandleiding en het scoreformulier). Omdat het een interpretatiefout betreft die door collega’s in rapportages kan worden overgenomen, is het van belang u er nu vast op te attenderen, zodat deze fout niet wordt overgenomen in rapportages. Het betreft de vetgedrukte alinea ‘Werkgeheugen Index (WgI) versus Verwerkingssnelheid Index (VsI)’, de 5e regel van onderen: ‘Een discrepantie waarbij de VsI kleiner is dan de WgI wijst erop dat het kind (…)’. Het door mij gecursiveerde en rood gemaakte woord ‘kleiner’ moet veranderd worden in ‘groter’.

18-03-2019 > Q-interactive gebruikers WISC-V: houd berichtencentrum in de gaten

Gisteren plaatste ik onderstaand bericht over een scoringsfout in de software van Q-interactive (zie hieronder). Vandaag heeft testuitgever Pearson een bericht in het berichtencentrum van Q-interactive geplaatst, waarin gebruikers wordt gewezen op het scenario waarin de scoring onjuist is, hoe men dit nu zelf handmatig kan oplossen en dat reparatie van de software volgt. Als u Q-interactive gebruikt: houdt de berichtgeving hierover in het berichtencentrum in de gaten.

17-03-2019 > Interessant artikel over het negatieve Flynn-effect

Een interessant artikel van collega Charlotte Phebe Post over het negatieve Flynn-effect, met als prikkelende titel ‘Worden we steeds dommer?’ (spoiler alert: het antwoord lijkt ja, maar gelukkig zijn er ook nuances). Nadat IQ-scores jarenlang een stijging doormaakten van gemiddeld 3-5 punten per 10 jaar (het zgn. ‘Flynn-effect’), lijkt de rek er nu niet alleen wel uit te zijn, de daling is zelfs ingezet. Lees het artikel (en als u zich verder wilt verdiepen het ‘bronmateriaal’ dat onderaan wordt weergegeven), waarin onder meer de hypothese wordt genoemd dat al die tijd op internet en onze smartphone zijn tol eist en we beter een boek kunnen lezen.

17-03-2019 > WISC-V: fout in scoring subtests via Q-interactive (iPad) bij afwijken van instapitem leeftijd

Samenvatting

Q-interactive (iPad-afname WISC-V) berekent een onjuiste (te lage) subtestscore als alle onderstaande punten van toepassing zijn:

1. U heeft ervoor gekozen met een lager subtestitem te beginnen dan het instapitem dat hoort bij de leeftijd van het kind (dat mag) en deze scores ingevoerd;

2. Het kind heeft één of meer fouten gemaakt (d.w.z. geen maximale score behaald) op items die u eigenlijk niet had hoeven afnemen; op items lager dan het item tot welke u volgens de omkeerregel had hoeven ‘afdalen’;

3. Het kind behaalt op minimaal één van de instapitems geen perfecte score, waardoor de omkeerregel toegepast moet worden.

Alleen als alle bovenstaande punten aan de orde zijn, dan gaat Q-interactive uit van de werkelijke scores in plaats van de maximale scores op de lagere items en wordt een kind ten onrechte ‘gestraft’ voor fouten die hem/haar niet aangerekend mogen worden (het was immers uw keuze om af te wijken van de standaard en lager in te steken).

Toelichting

In Nieuwsbrief 2019-1 werd onder punt 11 gesproken over grote scoreverschillen tussen de papieren afname en iPad-afname, die een gebruiker herhaaldelijk had opgemerkt bij de WISC-V subtest ‘Symbool Substitutie Coderen’ (vooral Formulier B).

Recentelijk ontving ik van een andere collega een bericht, waarbij wederom de uitkomsten bij de iPad-afname ‘in opspraak’ raakten. Wat is het probleem? Een aantal WISC-V subtests kent leeftijdafhankelijke instapitems. Dat kennen we al van de WISC-III en is ook logisch; u wilt een puber van 14 jaar doorgaans niet lastig vallen met testitems voor een kind van 6 jaar. Velen van ons kiezen er op indicatie evenwel regelmatig voor om toch met een ‘lager’ item te starten dan strikt noodzakelijk bij de kalenderleeftijd. Dat doen we bijvoorbeeld omdat we verwachten dat een kind lager zal presteren (denk aan de VB-doelgroep) of omdat we een kind eerst even wat succeservaringen willen laten opdoen. Dit mag ook gewoon. Uiteraard ‘straffen’ we een kind niet voor evt. fouten op de lagere items, die we formeel niet hadden hoeven afnemen en waarbij we ook niet zouden zijn aanbeland als we een omkeerregel hadden toegepast. De scoreregels in de handleiding zijn daarover helder.

Bij subtests met een hogere instap voor oudere kinderen moet de omkeerregel worden toegepast als in de eerste items niet perfect wordt gescoord. Als de instapitems van een subtest foutloos worden gemaakt, dan mag u alle lagere items voor jongere kinderen altijd maximale scores toekennen, of u ze nu afgenomen heeft of niet. Dat berekent Q-interactive ook prima, ook als u toch bij lagere items bent begonnen en zelfs als hierin fouten zijn gemaakt. Waar het misgaat, is bij de kinderen die niet op alle instapitems een perfecte score behalen. U moet dan normaal gesproken omkeren totdat het kind enkele opeenvolgende items perfect scoort. En dan gaat u vervolgens weer verder na het item waarbij u eerder moest omkeren.

Q-interactive telt gemaakte fouten in lagere items echter ook als fout mee, als u nooit bij dat item zou zijn aanbeland wanneer u conform de leeftijd was ingestapt en daarna de omkeerregel correct had toegepast. Kortom, als u lager insteekt dan noodzakelijk voor de leeftijd (wat gewoon is toegestaan) en er wordt niet op alle instapitems een perfecte score behaald, dan wordt het kind bij de scoring in Q-interactive op dit moment ‘gestraft’ voor evt. fouten in de lagere items, die u formeel conform de omkeerregel niet had hoeven afnemen. Q-interactive (niet te verwarren met Q-global, via welke u online kunt scoren en zelf de ruwe scores heeft opgeteld) lijkt dus in de war te raken en scorefouten te maken als de omkeerregel toegepast moet worden en er fouten in lagere items gemaakt worden (d.w.z. lager dan het onderste item tot welke de omkeerregel u dwingt om terug te gaan). De voorbeelden van scorefouten die ik ontving, hadden betrekking op subtests Overeenkomsten, Matrix Redeneren en Rekenen. Ik weet niet hoe het bij andere WISC-V subtests zit en of eenzelfde soort scoringsfout ook bij andere tests aan de orde kan zijn, die via Q-interactive op de iPad te scoren zijn en waarbij sprake is van leeftijdafhankelijke instapitems (bijv. WISC-III en WPPSI-III). Mocht u dat kunnen nagaan, dan hoor ik het graag en vul ik het hier aan.

Het probleem is door de betreffende collega bij Pearson gemeld. Zij hebben het uitgezocht, de fout eind februari bevestigd en uitgezet bij het internationale development team van Q-interactive, in de hoop dat dit snel gecorrigeerd kan worden. Ik heb het verschillende iPad-gebruikers gevraagd, geen van hen bleek op de hoogte (gesteld) van deze fout en men baalde daarvan. Ook dit soort fouten zouden naar mijn idee via errata, een mailing naar gebruikers, vermelding in de WISC-V Nieuwsbrief van Pearson en op de productpagina van de WISC-V thuishoren. En iPad-gebruikers zouden na het inloggen/opstarten vast ook een waarschuwende melding moeten kunnen krijgen. Nu dit soort fouten gevolgen kunnen hebben voor kinderen, zouden testuitgevers naast het z.s.m. corrigeren van de fout alles in het werk moeten stellen om te zorgen dat zij gebruikers informeren. Ook als deze fout straks hersteld wordt, is van belang dat gebruikers het weten, dat scores van eerdere afnames herberekend worden en dat gebruikers kunnen overwegen of ze dit willen rectificeren naar cliënten die zij het afgelopen jaar hebben getest.

Door deze fout zijn (en worden nog steeds) kinderen benadeeld, doordat hen lagere scores zijn toegekend en hen ten onrechte fouten zijn aangerekend. Deze scoringsfout zal kinderen met lagere niveaus extra benadelen, omdat bij deze doelgroep vaak standaard bij lagere items gestart wordt en vaak ook fouten worden gemaakt in de instapitems en lagere items (alleen deze combinatie leidt tot foute scores). Juist bij deze kinderen geldt soms dat ‘elke punt telt’, bijv. als het gaat om beslissingen die op basis van IQ-getallen worden genomen (los van wat we daarvan vinden).

Dit soort kwesties en het uitblijven van communicatie erover roept de vraag op ‘Wat is er allemaal nog meer wat we niet weten?’ Het feit dat de berichtgeving over fouten vaak uitblijft of velen niet bereikt, is niet goed voor het vertrouwen; ons vertrouwen in testscores en testuitgevers, maar ook het vertrouwen dat cliënten in ons en onze rapporten stellen. Vertrouwen is de basis van ons werk.

Ik zal Pearson informeren over dit nieuwsbericht en hen vragen mij te laten weten als ik u ontwikkelingen kan melden (hopelijk herstel van de fout). Blijft u ondertussen handmatig uw scores narekenen in bovengenoemde gevallen en pas deze zo nodig aan. Voelt u zich vrij mij te blijven mailen als u dingen ontdekt die relevant zijn om met elkaar te delen (ongeacht welke test of van welke uitgever). Iedereen is erbij gebaat dat fouten snel bekend worden bij iedereen die met de betreffende test werkt.

Inmiddels is er in Q-interactive een bericht in het berichtencentrum geplaatst, zie bovenstaand Nieuwsbericht van 18-03-2019

13-03-2019 > Update ‘Slaaphygiëne checklist: 50 tips bij slaapproblemen’

Onder ‘Downloads’ vindt u een update met toelichting van ‘Slaaphygiëne checklist: 50 tips bij slaapproblemen’. Het verschil is minimaal, er zijn twee kleine taalfoutjes verbeterd.

03-03-2019 > IDS-2 correctie fout in scoreprogramma

In Nieuwsbrief 2019-1 sprak ik over errata van tests die veel gebruikers niet bereiken of zelfs nooit worden uitgebracht als er fouten in handleidingen en scoreprogramma’s worden ontdekt. Een gebruiker liet een waardevol tegengeluid horen; een recent bericht van testuitgever Hogrefe aan gebruikers over een fout in het scoreprogramma van de IDS-2. Ik vind het een mooi voorbeeld van hoe Hogrefe hier haar verantwoordelijkheid neemt naar haar klanten en onze cliënten, en de fout communiceert/herstelt. Omdat er altijd een risico is dat dergelijke berichten niet alle gebruikers bereiken (zie Nieuwsbrief), zou het aanvullend nog aan te bevelen zijn dergelijke berichten ook in de Nieuwsbrief van Hogrefe op te nemen en dit te vermelden op de IDS-2 productpagina. Nu kon ik dit bericht zo snel nergens online terugvinden.

03-03-2019 > Nieuwsbrief 2019-1 is uit!

De Nieuwsbrief 2019-1 staat vrijwel geheel in het teken van de WISC-V. Er is onder meer aandacht voor de WISC-V errata die veel gebruikers niet ontvangen hebben en u krijgt advies over het betrouwbaarheidsinterval (90% of95%?). Ook wordt er gesproken over het rapporten in puntscores en/of intervallen, krijgt u informatie over de WISC-V COTAN-beoordeling en leest u wat u nu nog ‘mag’ met de WISC-III. Ook ervaringen van gebruikers passeren de revue. En er is uiteraard nog veel meer!

23-02-2019 > Aanpassing Wet BIG: nummer verplicht vermelden

Bent u een BIG-geregistreerde collega, waarschijnlijk een gz-psycholoog? Dan heeft u misschien al gehoord dat de Wet BIG vanaf 01-04-2019 aangepast wordt. Als zorgverlener bent u vanaf dan wettelijk verplicht om uw BIG-nummer actief naar uw patiënten te communiceren (en beboetbaar als u dat nalaat). De wet schrijft ook voor op welke plekken dat moet, bijvoorbeeld op uw website en in de elektronische handtekening onder uw e-mails. Lees het nieuwsbericht hierover op de website van het BIG-register.

09-02-2019 > Update ‘Slaaphygiëne checklist: 50 tips bij slaapproblemen’

Onder ‘Downloads’ vindt u een update met toelichting van ‘Slaaphygiëne checklist: 50 tips bij slaapproblemen’. Dit bestand is voor kinderen, volwassenen en ouderen. Het helpt u om systematisch de slaaphygiëne in kaart te brengen en geeft daarmee concrete aanknopingspunten voor een interventie.

09-02-2019 > Updates psycho-educatiebestanden angst

Onder ‘Downloads’ vindt u een update (illustraties toegevoegd) met toelichting van het psycho-educatiebestand voor kinderen ‘5 dingen je die wilt weten over angst’, met leuke illustraties van minions. Verder is het stuk waarin nog wat meer wordt uitgelegd over Angst en vermijding (hoe werken vermijdingsleren en exposure, eigenlijk de rationale van angstbehandeling), tekstueel herzien en uitgebreid met wat we inmiddels weten over de werkingsmechanismen van exposure. Ook de grafiek in de PowerPoint-illustratie is geüpdate naar een recentere Office versie. Geef het na openen full screen weer (F5) en wandel dan rustig door de slides, terwijl u uitleg geeft over hoe vermijdingsleren en exposure werken.

03-02-2019 > Update schema’s voor beloningsprogramma en handleiding

Onder ‘Downloads’ kunt u al jaren een handleiding downloaden om succesvol een beloningsprogramma op te stellen. Daarnaast staat er een Wordbestand met schema’s die u kunt gebruiken voor het kind. Op dit schema staat het gewenste gedrag en wordt met punten, stickers, zonnetjes, krullen o.i.d. geregistreerd hoe de dag verlopen is. In dit Wordbestand stond eerder alleen een heel uitgebreid en wat ingewikkeld schema, terwijl beloningsprogramma’s ook voor een enkele gedraging kunnen worden ingezet en dan veel simpeler mogen zijn (denk aan ’s avonds in bed blijven, je schooltas opruimen, de telefoon inleveren of op tijd op school komen). Er zijn nu meerdere nieuwe schema’s toegevoegd, die wat minder ingewikkeld zijn; eerst leeg en daarna ter illustratie/inspiratie fictief ingevuld. Download de update van de beloningsschema’s, waarin achteraan bij de lijst met beloningen ook nog wat aanpassingen zijn gedaan. In de update van de handleiding is vooral de opmaak van de eerste pagina’s aangepast.

03-02-2019 > Update ‘Leren eten, leren lusten’

Onder ‘Downloads’ kunt u het bestand ‘Leren eten, leren lusten’ downloaden, wat u kan helpen om kinderen dingen te leren eten en ook lekker te leren vinden, die ze nu nog vies vinden (gedragsbeïnvloeding èn smaakbeïnvloeding dus). De update is uitgebreid met de laatste 2 pagina’s en verder een kleine opmaakaanpassing.

30-01-2019 > Oproep: WISC-V profielen gezocht bij HB-populatie

Collega’s die met de populatie hoogbegaafden (HB) werken, merken dat deze kinderen op de WISC-V vaak ineens heel anders scoren dan op eerdere tests. Ook de Technische handleiding van de WISC-V vermeldt bij deze populatie (N=27) een verschil met eerdere metingen van gemiddeld ruim 16 TIQ-punten. Collega’s in het HB-veld hebben de indruk dat de WISC-V deze kinderen onderschat. Is de WISC-V nog wel een geschikt instrument voor deze doelgroep? En wat valt op binnen de intelligentieprofielen? Reden voor een nadere analyse. Werkt u met deze populatie en bent u bereid om geanonimiseerde profielen beschikbaar te stellen, lees dan de oproep voor meer informatie.

19-11-2018 > Update 1.3 Scorehulp D-KEFS Trail Making Test

Onder ‘Downloads’ kunt u de D-KEFS Trail Making Test Scorehulp Kaldenbach 1.3 update downloaden. Verwijzingen naar tabelnummers waar u bepaalde scores kunt opzoeken, zijn toegevoegd en de invulcellen geven nu een foutmelding als u iets invoert wat buiten het bereik van de mogelijk in te vullen waarden valt. Verder een minimale aanpassing in lay-out.

18-11-2018 > Ontspanningsoefeningen (vrouwenstem)

Onder ‘Downloads’ is een verwijzing toegevoegd naar www.elinesnel.com/download; hier kunt u gratis mp3-ontspanningsoefeningen voor kinderen en pubers downloaden (Nederlandse en Vlaamse vrouwenstem), met hele leuke en tot de verbeelding sprekende metaforen.

28-10-2018 > Update 1.2 Scorehulp D-KEFS Color-Word Interference Test

Onder ‘Overige tests’ kunt u de D-KEFS Color-Word Interference Test Scorehulp Kaldenbach 1.2 update downloaden. Er zijn wat kleine taalkundige wijzigingen doorgevoerd en de invulcellen geven nu een foutmelding als u iets invoert wat buiten het bereik van de mogelijk in te vullen waarden valt.

26-09-2018 > Nieuwsbrief 2018-1 is uit!

In de Nieuwsbrief 2018-1 onder meer aandacht voor de nieuwe Algemene Standaard Testgebruik, veel info over de WISC-V, fouten in de WPPSI-III handleiding, een artikel over risico’s van testen in een turbulente levensperiode, welke test te kiezen op leeftijden waarbij meerdere tests mogelijk zijn (WPPSI-III, WISC-III/V en WAIS-IV), gratis vakliteratuur en nog veel meer!

In de eerste ‘lichting’ die is verspreid onder de mensen die zich voor de Nieuwsbrief hebben ingeschreven, stond ten onrechte dat de COTAN haar WAIS-III beoordeling inmiddels naar ‘onvoldoende’ zou hebben aangepast. Dit is alleen zo voor de eerste WAIS-III editie (2002), die in 2004 werd beoordeeld en waarvan het normeringsonderzoek in 1998/1999 plaatsvond. De hernormering uit 2004 werd in de 2005-editie van de WAIS-III gepubliceerd en deze werd in 2006 door de COTAN beoordeeld. De ‘voldoende’ op Normen zal per 2019 een begeleidende tekst krijgen dat de normen verouderd zijn (nog wel ‘voldoende’) en per 2024 om deze reden worden omgezet in een ‘onvoldoende’. Het verandert overigens niets aan het advies om 6 jaar na het verschijnen van de WAIS-IV te staken met het afnemen van de WAIS-III, als u dit nog zou doen.

05-09-2018 > Scorehulp D-KEFS Color-Word Interference Test

Onder ‘Overige tests’ vindt u nu ook een Scorehulp voor de Color-Word Interference Test uit de D-KEFS batterij.

12-06-2018 > Update: D-KEFS Trail Making Test Scorehulp 1.2

Geen grote wijzigingen t.o.v. de vorige versie (1.1), de beveiliging van het bestand is verbeterd, lege werkbladen zijn verwijderd en het testwerkblad is van de testnaam voorzien.

21-05-2018 > Apollo Praktijk en de nieuwe privacywet (AVG)

Het zal u niet ontgaan zijn, de afgelopen weken ontving u waarschijnlijk veel mails van organisaties waarin ze aangaven dat ze uw privacy serieus nemen en in het licht van de nieuwe privacywet (de ‘Algemene Verordening Gegevensbescherming’) hun beleid hebben beschreven in een privacyverklaring. Apollo Praktijk gaat zorgvuldig met uw persoonsgegevens om. In de Privacyverklaring leest u hier meer over. Wist u bijvoorbeeld dat deze website geen cookies plaatst of op een andere manier op de achtergrond persoonsgegevens verzamelt?

04-05-2018 > WISC-V ligt bij de COTAN, gaat even duren

Ik heb deze week contact gehad met de COTAN, de WISC-V is daar vorige week ter beoordeling aangeboden. Tests worden zo spoedig als mogelijk en op volgorde van binnenkomst beoordeeld. Helaas heeft de COTAN momenteel ook te maken met personele onderbezetting, waardoor de doorlooptijden van de beoordelingen zijn opgelopen. Een concrete termijn waarbinnen de beoordeling van de WISC-V zal zijn vastgesteld, kan daarom niet gegeven worden. Als ik kijk hoe lang eerder aangeboden tests al in beoordeling zijn (bijv. de SON-R 2-8), de onderbezetting en het werk dat verbonden is aan het beoordelen van een grote test als de WISC-V, dan is mijn persoonlijke inschatting dat de beoordeling pas na de zomer/dit najaar gereed zal zijn. Via de website van de COTAN Documentatie kunt u de laatst verschenen beoordeelde tests zien, alsmede welke tests er momenteel in beoordeling zijn (de WISC-V heeft men in dat overzicht op dit moment nog niet bijgewerkt). Update 20-05-2018: inmiddels staat de WISC-V ertussen. Opvallend is wel dat bij ‘jaar van uitgave’ 2018 vermeld staat, terwijl de WISC-V eind 2017 verscheen en 2017 ook in de handleiding vermeld staat als verschijningsdatum van de eerste druk. Mogelijk hanteert men 2018 omdat toen pas de Technische handleiding verscheen?

02-05-2018 > Apollo Praktijk herregistratie CRKBO (erkend als onderwijsinstelling)

Onlangs vond de heraudit van Apollo Praktijk plaats, uitgevoerd door het Centrum Post Initieel Onderwijs Nederland. Alle toetsingscriteria zijn positief geëvalueerd. Dat betekent dat Apollo Praktijk ook de komende vier jaar officieel erkend is als onderwijsinstituut, opgenomen in het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs (www.crkbo.nl). De Belastingdienst stelt opname in dit register als eis om onderwijs vrijgesteld van btw te mogen aanbieden. De CRKBO-erkenning wordt afgegeven wanneer aan strenge kwaliteitseisen wordt voldaan.

21-04-2018 > Apollo Praktijk respecteert uw privacy

Privacy is een actueel onderwerp. We mochten in maart naar de stembus voor het referendum over de ‘sleepwet’ en onlangs was in alle nieuwsprogramma’s te zien hoe u via Gotcha.pw eenvoudig kunt nagaan of uw mailadres eerder ‘succesvol’ is buitgemaakt in een aantal grote hacks. Verder bleek de afgelopen weken o.a. dat een aantal zorgverzekeraars een zgn. ‘Facebookpixel’ op hun website heeft, waarmee ze uw medische surfgegevens aan Facebook doorverkopen. En de Kamer van Koophandel bleek al jarenlang bedrijfsgegevens door te verkopen. En ook Meld Misdaad Anoniem haalde de journaals, omdat zij anonieme meldingen vanuit eigen commerciële belangen doorverkopen aan andere organisaties.

In een tijd als deze, hecht ik eraan te benadrukken dat Apollo Praktijk uw privacy wèl respecteert. De website plaatst geen cookies op uw computer, heeft geen ‘Facebookpixel’ en verkoopt nooit privacygevoelige gegevens aan derden. Ook kunt u veilig en anoniem met de Scorehulp werken; deze verzamelt evenmin gegevens (ook niet als u het bestand online via de website gebruikt), de vertrouwelijkheid blijft gerespecteerd. Op de achtergrond wordt geen contact met internet gemaakt en er worden nooit gegevens verzonden. Geen addertjes onder het gras; gewoon een gratis en onbeperkt bruikbaar bestand om u te helpen bij het scoren van intelligentietests.

21-04-2018 > WISC-V al bij de COTAN ter beoordeling aangeboden?

Eind 2017 verscheen de WISC-V-NL, de Technische handleiding volgde enkele maanden later (zie hieronder het nieuwsbericht van 24-01-2018). Op de website van de COTAN Documentatie kunt u zien welke tests er momenteel in beoordeling zijn. De WISC-V staat daar op dit moment nog niet tussen. Ik had hierover de afgelopen weken contact met de testuitgever, de test zou toen op korte termijn worden ingediend. Ik heb hen verzocht op de website de stand van zaken aan te geven, omdat veel gebruikers hierover vragen hebben. Inmiddels is op de WISC-V productpagina van de testuitgever te lezen: ‘Hij is ingediend ter beoordeling bij de COTAN april 2018’. Ik hoop dat de COTAN de WISC-V (net als destijds de WISC-III), gezien de relevantie voor het veld, met enige voorrang zal beoordelen. Ik kan me voorstellen dat het ook enige tijd zal duren, zeker omdat de Technische handleiding een groot document is.

Het is uw eigen professionele afweging of u nu reeds overstapt op de WISC-V of de veilige weg kiest om in afwachting van het COTAN-oordeel nog de WISC-III te blijven gebruiken (dat mag voorlopig nog en heeft mijn voorkeur). Tenzij u psychometrisch voldoende onderlegd bent om op basis van de Technische handleiding zelf de test te beoordelen, raad ik u aan de COTAN-beoordeling af te wachten.

21-04-2018 > Waarom gelovigen lager presteren op intelligentietests…

In De Psycholoog van april 2018 (lees hier) worden onderzoeksbevindingen beschreven en geanalyseerd over het verband tussen religiositeit en intelligentie, een gevoelig onderwerp. Besproken wordt of de verschillen in testprestaties kunnen worden verklaard vanuit een cognitieve bias. Voor mij was het overigens nieuw dat uit onderzoek ‘keer op keer’ blijkt dat gelovigen lager op intelligentietests scoren dan niet-gelovigen. Ik heb me verder niet verdiept in de kwaliteit van dit onderzoek en of bovenstaande uitspraken voldoende onderbouwd zijn.

21-04-2018 > Tekendiploma: bewust en angstverminderend omgaan met tekenbeten

Het u vast niet ontgaan; het is weer de ‘Week van de Teek’. Kinderen lopen een grotere kans op een tekenbeet, omdat ze buiten spelen in de natuur. Door de klimaatverandering duurt het tekenseizoen steeds langer en komen tekenbeten vaker voor. Onder ‘Downloads’ vindt u, met een uitgebreide toelichting, het Tekendiploma. Deze kan behulpzaam zijn bij het omgaan met (angst voor) tekenbeten. Het staat vol met informatie voor het kind en de betrokken volwassene. Het kind kan zijn/haar eigen teek na verwijdering op het diploma plakken en een naam geven. De combinatie van informatie en humor werkt angstverminderend en wekt ook interesse om er bewust mee om te gaan in plaats van de angst en vermijding. Bruikbaar in begeleiding van angstige kinderen en hun ouders, maar ook op scholen, op campings, bij EHBO-posten in zwembaden en op school- of vakantiekampen. Kijk onder ‘Downloads’ voor meer informatie.

14-04-2018 > Update Beery VMI Nederlandstalige instructies

Onder ‘Overige tests’ is n.a.v. een suggestie van een collega een update gemaakt van de Nederlandstalige instructie van de Beery VMI. Wat is er veranderd? Bij de VP en MC is bij de scoring ter verduidelijking toegevoegd dat ook items 1 t/m 3 meegeteld moeten worden in de goedscore als deze niet zijn afgenomen. En bij de MC-scoring staat nog de nuance toegevoegd ‘tenzij eerder 3 opeenvolgende fouten gemaakt werden’.

09-04-2018 > Meer ouders laten hun kind testen na ‘te laag’ schooladvies

Het RTL Nieuws opende vandaag met een bericht over de groeiende groep ouders die hun kind laat testen, wanneer ze vinden dat het schooladvies van hun kind te laag is. Ik hoop dat u hiermee zorgvuldig omgaat. Schoolsucces, op welk niveau dan ook, is van veel meer factoren afhankelijk dan cognitieve vermogens. Intelligentie is een noodzakelijke maar niet voldoende voorwaarde voor schoolprestaties. Allerlei andere factoren spelen mee, of het nu om motivatie/werkhouding gaat, de thuissituatie, sociaal-emotioneel functioneren, voldoende nachtrust, voeding, medicatiegebruik, leerproblemen of -stoornissen, psychopathologie, enz. enz. Laat u dus niet te snel verleiden om op basis van een testprestatie alleen een schooladvies te geven. en besef ook dat wat een kind bij u individueel in de prikkelarme gestructureerde één-op-één context van het onderzoek kan presteren, niet gelijkstaat aan hoe een kind ‘in het echt’ presteert.

03-04-2018 > Update Tips bij geheugenproblemen

Onder ‘Downloads’ vind u de update van het bestand Tips bij geheugenproblemen, met hierin psycho-educatie over het geheugen en vooral ook handige strategieën om kinderen, jongeren en volwassenen te helpen om minder snel iets te vergeten. Niet zozeer bedoeld voor mensen met ernstige geheugenstoornissen, maar vooral voor mensen die in het alledaagse leven veel vergeten, zoals bij ADD of ADHD.

28-03-2018 > Groep 4 wint boek ‘Jeroen de hardloopkampioen met astma’

Groepsleerkracht Jeroen (what’s in a name?) van basisschool De Drie Koningen had een kleurwedstrijd georganiseerd voor zijn groep 4. De leerling met mooiste kleurplaat zou een exemplaar winnen van mijn therapeutische kinderboek Jeroen de hardloopkampioen met astma. Vandaag was de prijsuitreiking. Blij verrast wonnen álle 22 kinderen een exemplaar! Onderstaande foto is uiteraard met (op ieder moment intrekbare) toestemming van de betreffende ouders geplaatst.

28-03-2018 > Artikel over intelligentie testen bij jongeren in een turbulente periode in hun leven

Onder ‘Publicaties’ is een artikel toegevoegd: Koster, I., Stams, G.J.J.M. & Kaldenbach, Y. (2018). Een IQ-test op je slechtste moment: is dat wel slim? Dilemma’s rond intelligentiediagnostiek in turbulente tijden. Kind en Adolescent Praktijk, maart, 17(1), 6-13.

Jongeren in de JeugdzorgPlus worden doorgaans aan het begin van de behandeling getest op hun intelligentie. Dat brengt het risico van onderschatting met zich mee, omdat ze op dat moment in omstandigheden verkeren die hun testscores drukken. Als hiermee geen rekening gehouden wordt, dan dreigt een onderprestatie. En dat kan grote gevolgen hebben. De uitkomst kan een jongere belemmeren en blijven achtervolgen. In dit artikel worden adviezen gegeven rondom intelligentiediagnostiek in turbulente tijden.

04-02-2018 > ‘Slaaphygiëne checklist: 50 tips bij slaapproblemen’

Onder ‘Downloads’ vind u het nieuwe bestand ‘Slaaphygiëne checklist: 50 tips bij slaapproblemen’. Dit bestand is te gebruiken bij kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen. De checklist bevat 50 punten die een rol kunnen spelen bij het ontstaan, voortbestaan en vooral oplossen van slaapproblemen. Het gestructureerd doornemen van deze punten geeft zicht op de mogelijke oorzaak en biedt direct concrete mogelijkheden om met aanpassingen te onderzoeken of het de slaap verbetert.

03-02-2018 > Update Stappenplan ‘Mijn tics de baas’

Onder ‘Downloads’ vind u een update van het Stappenplan ‘Mijn tics de baas’. Dit is een toegankelijke uitleg voor kinderen met tics over de behandeling volgens de ‘habit reversal’ methode (tegenbewegingen).

24-01-2018 > Voorzichtig met WISC-V-NL

De WISC-V-NL is vlak voor de Kerstvakantie verschenen en de eerste ervaringen worden er nu mee opgedaan. Op dit moment raad ik u aan nog even terughoudend te zijn met gebruik van de WISC-V. De test is eigenlijk prematuur verschenen, want er zit alleen een Afname- en scoringshandleiding bij. De Technische handleiding wordt in februari verwacht. Dat betekent dat we nu eigenlijk nog niet goed kunnen beoordelen in hoeverre de WISC-V verantwoord te gebruiken is. Wat weten we op dit moment bijvoorbeeld over de betrouwbaarheid, de validiteit en het normeringsonderzoek (kenmerken van de normgroep)? Ook de relatie met schoolniveaus (wat is voor elk niveau gemiddeld en hoe groot zijn de sd’s?) is ons nu nog onbekend, wat advisering lastiger maakt. Naar ik begrijp zal de test pas aan de COTAN worden aangeboden als de Technische handleiding gereed is. Dat is heel begrijpelijk en zorgvuldig, maar maakt ook dat de WISC-V-NL op dit moment een instrument is dat we nog wat lastiger op de waarde kunnen schatten. Veiligheidshalve raad ik op dit moment aan nog even de WISC-III te gebruiken tot hierover meer duidelijkheid is.

29-11-2017 > Nieuwsbrief 2017-3 is uit!

In de Nieuwsbrief 2017-3 onder meer aandacht voor de WISC-III Scorehulp video tutorial, de Scorehulp 1.17d, de WISC-V, test-hertesttermijnen van verschillende IQ-tests, hoe lang kinderen in Nederland/Vlaanderen moeten zijn voordat je de WISC-III kunt doen, IQ en psychose, gratis full-text pdf-artikelen downloaden, risico’s van online scoren en nog veel meer!

19-11-2017 > Betrouwbaarheidsintervallen in IQ-tests: hoe zat het ook alweer?

In De Psycholoog van november 2017 publiceerden Kimberley Lek en collega’s een interessant artikel over betrouwbaarheidsintervallen in intelligentietests: wat zijn de verschillende manieren waarop deze kunnen worden berekend en hoe interpreteer je het eigenlijk? Het blijkt namelijk dat we dat nogal eens verkeerd doen… De WISC-III wordt gebruikt als illustratie.

15-11-2017 > Scorehulp 1.17d

In de eerdere versies van de Scorehulp 1.17 zat een onvolkomenheid in de lay-out op werkblad ‘Rapport’. De bovenste WISC-III grafiek overlapte met het onderste deel van de tabel waarin de schaal- en factor-IQ’s werden vermeld. Hierdoor waren de factoren PO en VS verscholen geraakt achter de witte grafiekopvulling. Dit is hersteld in de WISC-III Scorehulp 1.17d door de achtergrond transparant te maken.

12-11-2017 > ‘5 dingen die je wilt weten over angst’ (psycho-educatie voor kinderen)

Onder ‘Downloads’ vind u bij de psycho-educatiebestanden over angst een nieuw document voor kinderen vanaf de basisschoolleeftijd. Toegankelijk geschreven en met leuke illustraties: 5 dingen je die wilt weten over angst.

08-10-2017 > WISC-III Scorehulp video tutorial op YouTube

Ruim 11 jaar geleden werd de WISC-III Scorehulp geboren. Vanaf nu is er een video tutorial op YouTube beschikbaar, die u een rondleiding geeft door dit scoreprogramma en laat zien welke mogelijkheden het biedt. Wellicht laat u nog mogelijkheden onbenut? Ook handig om te checken of u de Scorehulp wel correct toepast… Klik op de afbeelding hieronder.

11-08-2017 > Scorehulp 1.17c

In Scorehulp 1.17(b) zat een onvolkomenheid, enkele grafieken (WPPSI-III en WISC-III schalen) bleken onbedoeld beveiligd tegen kopiëren. Dit is hersteld in de WISC-III Scorehulp 1.17c.

02-08-2017 > Scorehulp 1.17b

In Scorehulp 1.17 zat een onvolkomenheid in de lay-out van prints van werkblad ‘WISC-III’. U bent gewend dat bij het printen van deze WISC-III pagina’s de naam van de cliënt bovenaan iedere pagina afgedrukt wordt. Deze naam wordt automatisch overgenomen van werkblad ‘Testleeftijd’. Bij de 1.17 was door de andere vernieuwingen in de 1.17 de naam bovenaan de derde printpagina verschoven naar de onderkant van de tweede printpagina, waardoor deze op die pagina dubbel stond en op de derde printpagina ontbrak. Dit is hersteld in de WISC-III Scorehulp 1.17b.

26-07-2017 > Nieuwsbrief 2017-2 is uit!

In de Nieuwsbrief 2017-2 onder meer aandacht voor de WISC-III Scorehulp 1.17, de WISC-III Profielhypothesen (juli 2017), een interessante verklaring voor het (afnemende) Flynn-effect, hoe de winnaar van de Tour de France Chris Froome ons helpt om verbazingwekkende TIQ’s beter te begrijpen, een website met tientallen gratis Scorehulpen en… nog veel meer!

25-06-2017 > Nieuwsbrief 2017-1 is uit!

De eerste Nieuwsbrief van 2017 over intelligentiediagnostiek bij kinderen en jongeren is verschenen! Ik ben inmiddels begonnen met het mailen van alle mensen die zich eerder aanmeldden voor de nieuwsbrief. De teller staat op 5740, dus u zult begrijpen dat dit in etappes gaat. Anders slaan allerlei filters die zich op spam richten op hol. In deze Nieuwsbrief 2017-1 o.a. aandacht voor veel gratis WISC-III updates, een fout in de WAIS-IV handleiding, disharmonische profielen, nieuwe info over de WISC-V, de SON-R 2-8, artikelen over hoogbegaafdheid en intelligentie in de DSM-5, extra voordelige zomercursussen, oude WPPSI-III normen uit 2009 die u mogelijk nog gebruikt, en… nog veel meer!

24-06-2017 > WISC-III Profielhypothesen

In de onlangs verschenen juni-update van de WISC-III Profielhypothesen zijn nog enkele wijzigingen aangebracht, waaronder een toevoeging van een hypothese ingeval Onvolledige Tekeningen hoger scoort dan de overige performale subtests. Heeft u de afgelopen 10 dagen de juni-update gedownload, dan kunt u deze vervangen of de toevoeging rondom het tijdsdrukaspect toevoegen op blz. 6-7. De nieuwste versie vermeldt in de voettekst ‘versie 24 juni 2017’.

14-06-2017 > WISC-III updates: Beslisboom, Profielhypothesen en Toelichtingen voor Ouders/Jeugd

Per heden zijn er updates beschikbaar van de volgende bestanden: de WISC-III Beslisboom 2017, (inclusief de Engelstalige WISC-III Decision Tree 2017), de WISC-III Profielhypothesen, de WISC-III Toelichting voor Ouders en de WISC-III Toelichting voor Jeugd. Kijk onder ‘WISC-III’ als u meer informatie wilt over deze bestanden of wilt weten wat er is veranderd t.o.v. vorige versies. Binnenkort verschijnt de Nieuwsbrief met daarin ook de WISC-III Scorehulp 1.17. Als u zich aanmeldt voor de Nieuwsbrief (onder ‘Home & Contact’), dan ontvangt u deze t.z.t. per e-mail.

14-06-2017 > Update WPPSI-III Toelichting voor Ouders

In 2011 verscheen de eerste editie van de WPPSI-III Toelichting voor Ouders. Per heden is er een nieuwere versie waarin wat kleine verbeteringen zijn doorgevoerd. Klik hier voor de update (juni 2017) en kijk voor meer informatie onder ‘Overige tests’.

27-05-2017 > Update ontspanningsoefeningen, beschikbaar in mp3 en via YouTube

Al een aantal jaar staan onder ‘Downloads’ twee ontspanningsoefeningen voor kinderen. Deze audiobestanden zijn nu sterk in kwaliteit verbeterd: Achtergrondruis is verwijderd en de mp3’s zijn nu in een hogere bitrate (320 kbps) beschikbaar. Verder zijn inhoudelijk ook enkele aanpassingen gedaan, zoals het inkorten en verlengen van sommige stiltes, het verwijderen van enkele zinnen en het omwisselen van een begeleidend ademgeluid (inademing klonk op enkele plekken als uitademing). Mocht u met de oude mp3’s werken, dan is het aan te raden deze te vervangen.

Naast de verbetering van de audiobestanden zijn beide oefeningen ook op het YouTube kanaal van Apollo Praktijk geplaatst dat begin mei is gestart. Hierdoor kunt u het ook makkelijk op locatie afspelen of de link naar kinderen/ouders sturen, zodat men zelf met de oefeningen aan de slag kan.

Verdere informatie over de ontspanningsoefeningen vindt u onder ‘Downloads’. Wilt u gelijk naar de YouTube video’s, klik dan op onderstaande afbeeldingen.

27-05-2017 > Verkoop nu nog uw extra WISC-III, met de WISC-V in aantocht

De komende jaren zal de WISC-III ‘eruit gaan’ (zie hieronder). Op dit moment zijn er nog veel (vrijgevestigde) collega’s op zoek naar een tweedehands WISC-III. Kunt u het ook met een exemplaar minder uitzingen bij uw instelling/praktijk en wilt u - nu het nog kan - een collega helpen en ongeveer de helft van uw aanschafprijs terugverdienen? Dan kunt u uw WISC-III tweedehands (‘nu het nog kan’) verkopen via deze website. Afhankelijk van de staat en het aantal formulieren wordt een tweedehands WISC-III de laatste maanden verkocht voor €750,- tot €950,-. Naar verwachting zal deze prijs het komende half jaar sterk dalen. Meer informatie: ykaldenbach@hotmail.com.

27-05-2017 > Hoe lang kan ik de WISC-III dan nog gebruiken?

Pearson verwacht eind 2017 de WISC-V-NL op de markt te brengen en wil natuurlijk dat het veld snel tot aanschaf overgaat. Inmiddels worden er al ‘roadshows’ georganiseerd waarin u kunt kennismaken met de WISC-V-NL en een ‘sneak preview’ krijgt.

De WISC-III-NL kwam in 2002 op de markt, de meest recente normering stamt uit 2005. Hoewel er in de WISC-III een handjevol verouderde items zitten, is er geen noodzaak direct over te stappen zodra de WISC-V op de markt komt en er nog geen zicht is op de kinderziektes, de handleiding waarschijnlijk nog fouten bevat die in stilte en doorgaans zonder errata worden aangepast, enz. Sowieso raad ik u aan eerst de COTAN-beoordeling af te wachten. U herinnert zich wellicht nog de perikelen rondom de WISC-III, toen deze met ‘onvoldoende’ normen in 2002 op de markt kwam. Er volgde na de golf van kritiek een erratum in 2003 met aangepaste normen, maar ook deze waren gebrekkig. Pas in 2005 verschenen herziene normen die een ‘voldoende’ kregen.

De COTAN hanteert als uitgangspunt voor de beoordeling van normen dat deze na 15 jaar verouderd zijn en na 20 jaar wegens veroudering niet meer bruikbaar. De COTAN gaat hierbij uit van het laatste jaartal waarin het normeringsonderzoek plaatsvond. Voor de WISC-III is dit 2004; deze normen werden gepubliceerd in de herziene handleiding uit 2005. In 2019 zal dus de opmerking ‘De normen zijn verouderd’ worden toegevoegd aan de ‘voldoende’ beoordeling van de normen. Pas in 2024 volgt een ‘onvoldoende’ met de opmerking ‘Wegens veroudering zijn de normen niet meer bruikbaar’. Nu is het volstrekt niet aan te raden om nog 6½ jaar de WISC-III te blijven gebruiken, maar het moge duidelijk zijn dat er geen enkele reden is om straks overhaast over te stappen. Als de WISC-V-NL een degelijke test blijkt te zijn die zonder kleerscheuren door de keuring komt, dan is het aan te raden om in 2018-2019 over te stappen.

05-05-2017 > Nieuw: trailer/video tutorial Scorehulp 15-Woorden Test

Een aantal mensen werkt er al mee: de 15-Woorden Test Scorehulp Kaldenbach. Er is nu een Apollo Praktijk YouTube kanaal geopend en een demonstratievideo gemaakt, waarin u in minder dan 2 minuten kennis maakt met de 15-WT Scorehulp en kunt zien hoe het u scorewerk uit handen kan nemen. Ook wordt er in dit Excelbestand een kopieerbare grafiek getekend, die u eenvoudig kunt overnemen in uw rapport. Het programma werkt vergelijkbaar met de WISC-III Scorehulp, waarmee u mogelijk reeds werkt. Lees het geüpdatete informatiebestand over deze Scorehulp en klik op de afbeelding hieronder voor de trailer op YouTube. Meer info onder ‘Overige tests’.

19-02-2017 > Oogcontact tijdens testafname kost hersencapaciteit, wat nu?

De meeste mensen zijn geneigd in een gesprek de blik geregeld af te wenden van de gesprekspartner en het oogcontact tijdelijk te verbreken. De Psycholoog van deze maand brengt een interessante publicatie van Kajimura et al. (2016) hierover onder de aandacht, waaruit blijkt dat oogcontact hersencapaciteit kost en het afwenden van de blik functioneel kan zijn om beter te kunnen nadenken. Als we ons cognitief hard moeten inspannen, kijken we niet voor niets soms naar het plafond, naar de grond of sluiten we zelfs onze ogen. Daar is niets autistisch aan.

Vertaald naar de praktijk van het psychodiagnostisch onderzoek voelen we daarom allemaal aan dat het weliswaar belangrijk is om contact te maken met kinderen die we onderzoeken, maar dat we ze niet indringend en ongeduldig moeten blijven aankijken, terwijl ze hun antwoorden formuleren. Daar zouden we zelf ook onrustig en ongemakkelijk van worden (en niet alleen tijdens een testafname). Hoewel testinstructies er met geen woord over reppen, hebben de meeste collega’s de gewoonte ontwikkeld om bij taken die een extra intensief beroep doen op concentratie en (werk)geheugen (denk aan de 15-Woorden Test en subtests als WISC-III Cijferreeksen en WAIS-IV Cijfers en Letters Nazeggen, waarbij we meten wat de maximale capaciteit is en wanneer ‘de ballon knapt’) oogcontact nog meer en vooral ook bewuster te vermijden. Zowel tijdens het oplezen van de reeksen als bij het aanhoren van de antwoorden, gaat onze blik opvallend vaak omlaag naar het antwoordformulier en proberen we ons even stil, bewegingloos en onzichtbaar te houden. Waarom? Omdat we gelukkig intuïtief al aanvoelden dat oogcontact interfereert tijdens dergelijke cognitief inspannende taken en we geen parallel en afleidend contactueel en cognitief appèl willen doen.

01-12-2016 > 150^e cursusdag!

Op 1 december was de 150e uitvoering van de eendaagse cursus 'Intelligentieonderzoek bij kinderen en adolescenten' een feit, een bijzondere gelegenheid in Den Bosch. De eerste cursusdag was in 2006 in Groningen.

20-09-2016 > Gedachten Uitpluizen: allerlei materialen rondom psychose

Onder ‘Downloads’ en ‘Overige tests’ is informatie toegevoegd over de website gedachtenuitpluizen.nl. Het is een website met heel veel meetinstrumenten, scoreprogramma’s en ook hulpmiddelen en informatie m.b.t. behandeling van psychosen. Een aanrader en tastbaar resultaat van collega’s die met toewijding hun vak uitoefenen en veel gratis delen.

10-11-2015 > Artikel over rol van onderzoeker bij uitkomsten Bourdon-Vos test

Onder ‘Publicaties’ is een artikel toegevoegd, dat onlangs verscheen in het vaktijdschrift GZ-PSYCHOLOGIE. Hierin wordt een praktijkonderzoek beschreven naar de rol van de onderzoeker bij de uitkomsten van deze test voor volgehouden selectieve aandacht. Collega’s scoorden aan de hand van een video twee testafnames en registreerden onafhankelijk van elkaar de regeltijden. Benieuwd of het uitmaakt welke collega de stopwatch bedient?

27-09-2015 > Lustrum: Apollo Praktijk bestaat 5 jaar!

Het is alweer 5 jaar geleden dat Apollo Praktijk werd opgericht; een podium om vakinhoudelijke materialen met elkaar te delen en de vlag waaronder de cursussen over intelligentiediagnostiek werden voortgezet.

15-08-2015 > Onvolledige Tekeningen: baditem

Onder sommige vakgenoten heerst onduidelijkheid of het antwoord in de WISC-III handleiding bij het item met het ligbad wel het (enige) goede antwoord is. Lees hier en onder ‘WISC-III’ wat contact met een badkamerspecialist hierover opleverde en de conclusie m.b.t. het scoren van dit item.

22-07-2015 > Toelichting Testanalyse WISC-III (Goedhart)

Onder ‘WISC-III’ vindt u een bestand dat u kunt gebruiken in uw adviesgesprek. Hierin wordt de WISC-III teststructuur grafisch weergegeven en kunt u laten zien op welke niveaus geanalyseerd kan worden.

08-07-2015 > Whitepaper over verstandelijke beperking in de DSM-5

Onder ‘Publicaties’ is een whitepaper toegevoegd, waarin de belangrijkste veranderingen ten opzichte van de DSM-IV beschreven worden wat betreft het classificeren van lagere verstandelijke vermogens.

04-05-2015 > Update BRIEF grafiek (Hendriks)

Onder 'Overige tests' vindt u per heden de april 2015 update van het bestand waarmee u voor de BRIEF alle gegevens eenvoudig in een mooie grafiek kunt laten weergeven en deze kunt overnemen in uw rapportage. Met dank aan collega Judith Hendriks.

02-02-2015 > Nieuw logo Apollo Praktijk

Per heden gaat het logo van Apollo Praktijk verder zonder onderstreping.

16-01-2015 > Publicaties toegevoegd

Onder 'Publicaties' treft u drie nieuwe bijdragen aan. Allereerst een artikel/interview aan over de waarde en beperkingen van intelligentieonderzoek, gepubliceerd in het maartnummer van Gifted@248, een relatief jong magazine over (hoog)begaafde kinderen. Verder een column van eind mei in PAOpeople, over de juridisch en beroepsethisch ontoereikende toestemmingsverklaringen, op basis waarvan we vaak vertrouwelijke informatie verstrekken aan derden die dit bij ons opvragen. Ten slotte verscheen begin dit jaar het spraakmakende boek 'Mevrouw, mag ik bij u wonen?' van Caroline Karssen, bevlogen gedragswetenschapper bij Bureau Jeugdzorg Haaglanden. In het juninummer van Kind en Adolescent Praktijk leest u er een recensie over. Dit boek is een aanrader om te lezen of cadeau te doen aan vakgenoten.

Verder werden in het Publicatieoverzicht bovenaan nog 5 thumbnails toegevoegd (interviews en mediavermeldingen n.a.v. een artikel uit 2010 over de onzin van neuropsychologische diagnostiek bij het classificeren van ADHD.

09-01-2015 > WISC-III Scorehulp met uw eigen logo op iedere printpagina

Onder 'WISC-III' is informatie toegevoegd over de mogelijkheid om een WISC-III Scorehulp te bestellen waarin op iedere gewenste pagina het logo van uw praktijk/instelling zichtbaar is. Een leuk visitekaartje voor iedereen die wel eens een print extern verspreid.

02-01-2015 > Update informatiebestand 15-WT Scorehulp

Onder 'Overige tests' is het informatiebestand geüpdate over de 15-Woorden Test Scorehulp. Als u met deze test werkt, is de Scorehulp een waardevolle en tijdbesparende aanvulling voor uw werk.

03-12-2014 > Tips voor IQ-testafname bij hoogbegaafdheid

Onder 'Overige tests' is een bestand toegevoegd met allerlei tips voor onderzoekers die IQ-tests afnemen bij (vermoedens van) hoogbegaafdheid en de eisen die deze specifieke doelgroep aan onderzoekers stelt.

01-12-2014 > 125^e cursusdag

Op 1 december werd voor de 125^e keer de cursus 'Intelligentieonderzoek bij kinderen en adolescenten' voor vakgenoten verzorgd, een bijzondere gelegenheid in Utrecht.

23-11-2014 > Testverhuur

Sinds enkele jaren is het mogelijk via deze website uw tweedehands testmateriaal te (ver)kopen, bijvoorbeeld als u stopt met uw praktijk of wat enthousiast heeft besteld en nu merkt dat uw afdeling het ook best met wat minder testexemplaren of formulierenvoorraad redt. Per heden is er ook de mogelijkheid om tests via deze website te huren. Wilt u bijvoorbeeld slechts incidenteel een IQ-test doen maar niet gelijk enkele duizenden euro's betalen voor een test met pakketten à 25 scoreformulieren? Overweeg dan voor een fractie van de aanschafprijs de test te mogen lenen. Apollo Praktijk verhuurt of verkoopt zelf geen tests, maar brengt mensen met elkaar in contact door het bieden van een online etalage. Een soort Marktplaats voor professionals, maar dan persoonlijker en zonder de 'rat race' van het tegen elkaar opbieden. Uiteraard wordt alleen verhuurd en verkocht door en aan bevoegde vakgenoten. Verifieer dit altijd vanuit beide partijen als u tot overeenstemming komt.

22-11-2014 > Tabel frequenties IQ-discrepanties WISC-III

Onder 'WISC-III' vindt u informatie over een handige tabel waarin u voor de WISC-III precies kunt zien hoe vaak allerlei verschillen tussen IQ's voorkomen. Los van of een verschil significant is, wilt u mogelijk ook weten hoe 'normaal' of 'uitzonderlijk' een verschil van bepaalde grootte is. Een VIQ-PIQ-verschil van minimaal 18 punten blijkt bijvoorbeeld aan de orde bij 1 op de 10 kinderen.

07-08-2014 > Update BRIEF grafiek

Onder 'Overige tests' is een update geplaatst van het bestand van de BRIEF grafiek, gemaakt door collega Judith Hendriks.

23-06-2014 > Scorehulp 1.16b

Bij het werkblad van de RAKIT-2 is een optelfout hersteld. Zie 'WISC-III'.

06-06-2014 > Trailer 15-Woorden Test Scorehulp

Onder 'Overige tests' is een filmpje te zien, waarop u in enkele minuten ziet hoe de Scorehulp voor de 15-WT werkt.

01-04-2014 > Apollo Praktijk herregistratie CRKBO (erkend als onderwijsinstelling)

Vandaag was de heraudit voor Apollo Praktijk, uitgevoerd door het Centrum Post Initieel Onderwijs Nederland. Op alle toetsingscriteria is positief geëvalueerd. Dat betekent dat Apollo Praktijk ook de komende vier jaar officieel erkend is als onderwijsinstituut, opgenomen in het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs (www.crkbo.nl). De Belastingdienst stelt opname in dit register als eis om onderwijs vrijgesteld van btw te mogen aanbieden (conform Europese btw-richtlijn). Iedereen die niet als onderwijsinstituut is erkend en ook als zodanig in het CRKBO opgenomen, moet per 1 juli 2010 btw op een iedere cursus, lezing of workshop in rekening brengen (thans 21%). De CRKBO-erkenning wordt afgegeven wanneer aan strenge kwaliteitseisen wordt voldaan.

09-12-2013 > Emoties bij kinderen: Kamil's feelings

Op de interactieve website http://kamilsfeelings.com/ kunnen kinderen (± 3-8 jaar) op een speelse manier leren over emoties. Meer informatie onder 'Downloads'.

09-12-2013 > Tweedehands WISC-III’s te koop!

Onder ‘Verkoop’ worden regelmatig tweedehands tests verkocht (uitsluitend aan bevoegde collega’s). Normaal gesproken worden alle mutaties daarin niet vermeld onder ‘Nieuws’, maar ik ontvang heel vaak vragen naar een tweedehands WISC-III en die worden weinig aangeboden. Wees er dus snel bij als u van de collega’s van BJAA deze of andere tests wilt overnemen.

09-12-2013 > Emoties bij kinderen

Onder ‘Downloads’ vindt u een nieuwe website over emoties bij kinderen met allerlei informatie en gratis materialen.

08-07-2013 > Scorehulpen allerlei tests

Onder 'Overige tests' vindt u een verwijzing naar een website met veel scorehulpen voor allerlei veelgebruikte vragenlijsten.

28-01-2013 > Pas op met WNV-leeftijdsequivalenten!

Onder 'Overige tests' leest u een voorbeeld van hoe je op de WNV een gemiddelde T-score kunt halen en toch een meer dan 7 jaar hogere referentieleeftijd kunt halen. Onbetrouwbaar en misleidend dus voor klinisch gebruik.

20-01-2013 > Scorehulp 1.16 en nieuwe Profielhypothesen (jan 2013)

Het nieuwe jaar begint met een frisse Scorehulp, met weer allerlei toevoegingen en aanpassingen, waaronder de toevoeging van de RAKIT-2. Ook de Profielhypothesen zijn weer bijgewerkt met een aantal kleine veranderingen en kunnen voorlopig weer even mee. Te downloaden onder 'WISC-III'.

20-01-2013 > Nieuwe versies van WISC-III Toelichting voor Ouders & Jeugd (jan 2013)

De vorige editie van beide Toelichtingen dateerde alweer van mei 2011, reden om de inhoud en opmaak aan te passen. Waar mogelijk is de taal nog wat vereenvoudigd en zijn nuances aangebracht of overbodige juist verwijderd. Te downloaden onder 'WISC-III'.

20-01-2013 > Grafieken BRIEF en HiPIC

Onder 'Overige tests' vind u per heden Excelbestanden waarin u makkelijk voor de BRIEF en HiPIC de scores kunt verwerken en een mooie grafische weergave krijgt voor in uw rapport, dossier en adviesgesprek.

20-01-2013 > Nieuwsbrief Intelligentie 2013-1

Voor het eerst in pdf-formaat verschijnt de Nieuwsbrief (2013-1)over intelligentie bij K&J. Ook dit keer weer allerlei vakinhoudelijke informatie over o.a. de WAIS-III/WAIS-IV, RAKIT-2, de toekomst en kritische noten rondom computerbased assessment/scoring, nieuwe Profielhypothesen en WISC-III Toelichtingen voor Ouders/Jeugd, en nog veel meer.

03-12-2012 > Jubileum: 100^e cursus

Vandaag mocht ik voor de 100^e keer de cursus 'Intelligentieonderzoek bij kinderen en adolescenten' voor vakgenoten verzorgen (benefietcursus), een bijzondere gelegenheid.

13-11-2012 > Scorehulp 1.15b uitgebracht (hierin klein foutje hersteld)

Twee dagen na het uitbrengen van de 1.15 een vernieuwde versie waarin een enkel klein foutje op het WAIS-IV werkblad is hersteld. Lees verder onder WISC-III.

11-11-2012 > Release Scorehulp 1.15

Ongeveer een jaar nadat de Scorehulp 1.14 verscheen, is nu de Scorehulp 1.15 beschikbaar. Er is van alles toegevoegd, waaronder de WAIS-IV (berekening interne consistentie en discrepantieanalyse). Download de Scorehulp 1.15 onder 'WISC-III'. Op het werkblad 'Info' in de Scorehulp kunt u de belangrijkste veranderingen lezen. Ik wens u veel gebruiksplezier!

09-10-2012 > Jubileum: 100^e cursus in Utrecht (NIP) op 03-12-2012 ('benefietcursus')

Op maandag 3 december verzorg ik voor de 100^e keer de cursus 'Intelligentieonderzoek bij kinderen en adolescenten'. Ter gelegenheid van dit bijzondere jubileum, organiseer ik deze 'benefietcursus'. Een deel van de opbrengsten gaan naar een goed doel. Lees meer informatie onder 'Cursus'.

09-10-2012 > Artikel over ontoereikende toestemmingsverklaringen in de zorg

Onder 'Publicaties' kunt u het artikel 'Vragen staat vrij, verstrekken niet' lezen dat in oktober in de ethiekrubriek van De Psycholoog verscheen, het tijdschrift van het NIP. In dit artikel vraag ik aandacht voor het feit velen van ons vertrouwelijke informatie verstrekken aan collega's op basis van een ontoereikende toestemmingsverklaringen. Wilt u niet ten onrechte vertrouwelijke informatie verstrekken en zwak staan bij een klacht? Lees dan in deze ethiekbijdrage wat u kunt doen om zorgvuldig naar u cliënt te handelen en gedoe te voorkomen. De kans is groot dat u huidige standaardformulier niet voldoet…

09-10-2012 > Kinderen dingen leren eten/lusten

Onder 'Downloads' kunt u het document 'Leren eten, leren lusten' downloaden. Het is een voor ouders en hulpverleners geschreven handleiding die uitlegt en praktische tips geeft over hoe je kinderen dingen kunt leren eten die ze vies vinden en ervoor kunt zorgen dat ze het ook lekker gaan vinden.

24-09-2012 > Publicaties toegevoegd

De afgelopen weken zijn er onder 'Publicaties' verschillende artikelen toegevoegd zoals een artikel over het verlenen van betekenis aan test-hertestverschillen bij intelligentieonderzoek, een recensie over een psycho-educatie cd-rom voor kinderen met AD(H)D en een artikel over pubers met astma die roken en slordig met hun medicatie omgaan.

28-08-2012 > Interview Editie NL (blowen verlaagt IQ)

Onder 'Publicaties' staat een item van RTL4-programma Editie NL, naar aanleiding van een onderzoek over de effecten van blowen op je IQ.

06-08-2012 > Interview NRC Next IQ Amsterdammers

Onder 'Publicaties' staat een kort stukje in de NRC Next weergegeven n.a.v. een uitspraak van burgemeester Van der Laan over het IQ van Amsterdammers.

06-08-2012 > Recensie over www.apollopraktijk.nl in Kind en Adolescent Praktijk

In het juninummer van het kwartaalblad Kind en Adolescent Praktijk werd deze website gerecenseerd door collega Frank Ruiters. U kunt deze recensie hier lezen.

01-06-2012 > Artikel over medicatiegebruik rondom intelligentieonderzoek

Onder ‘Publicaties’ en ‘WISC-III’ vindt u een artikel over de keuze van laten staken of continueren van medicatie rondom een IQ-meting. Wat is wijsheid en wat is eigenlijk het effect van medicatie op je IQ?

01-06-2012 > 90^e cursusdag in Den Haag

Vandaag werd de cursus ‘Intelligentieonderzoek bij kinderen en adolescenten’ alweer voor de 90^e keer gegeven. Bureau Jeugdzorg Haaglanden organiseerde deze cursus inmiddels alweer voor de zesde ‘lichting’ gedragswetenschappers.

07-05-2012 > Artikel over intelligentiebepaling bij zeer lage niveaus

Onder ‘Overige tests’ vindt u een artikel van twee COTAN-leden over de do’s en dont’s rondom IQ-meting bij zeer lage niveaus.

05-03-2012 > Artikel over TIQ’s buiten VIQ-PIQ bereik & interview

Onder ‘Publicaties’ en ‘WISC-III’ vindt u een artikel waarin wordt uitgelegd hoe het kan dat TIQ’s soms buiten het bereik van het VIQ-PIQ vallen. Handig om te weten, want vroeg of laat krijgt u er vragen over van cliënten of collega’s. Bij ‘Publicaties’ vindt u ook een interview met Yaron Kaldenbach, waarin u wat meer zicht krijgt op de achtergrond van deze website en persoonlijke drijfveren.

05-03-2012 > Scorehulp D-KEFS Trail Making Test

Onder ‘Overige tests’ vindt u nu ook een Scorehulp voor de Trailmaking Test (TMT) uit de D-KEFS batterij.

10-02-2012 > Accreditatie cursus drie jaar verlengd

De cursus is voor een aantal postacademische (her)registraties geaccrediteerd, maar voor sommige registraties was de accreditatie (bijna) verlopen. Vandaag is bekend geworden dat ook voor de komende drie jaar de verschillende registratiecommissies hebben geoordeeld dat de cursus voldoet aan hun kwaliteitscriteria en op puntentoekenning mag rekenen. Onder ‘Cursus’ leest u de details.

14-01-2012 > Bedrukte enveloppen om ruwe testgegevens efficiënt te archiveren

Onder ‘Downloads’ vind u een kant-en-klaar voorbeeld van een bedrukte enveloppe om ruwe testgegevens uniform te archiveren. Dit kost de onderzoekers minder tijd, voorkomt dat er vermeldingen vergeten worden waardoor een dossier niet meer terug te vinden is en maakt het zoeken makkelijker.

24-12-2011 > Artikel determinanten van studiesucces

Onder ‘Downloads’ vind u een artikel over de determinanten van studiesucces. Consciëntieusheid en intrinsieke motivatie blijken meer variantie te verklaren dan intelligentie.

24-12-2011 > Artikel beweging en effect op leerprestaties

Onder ‘Downloads’ vind u een artikel over de effecten van bewegen op leerprestaties.

17-12-2011 > Artikel Pameijer geplaatst (OPP)

Onder ‘Overige Tests’ is een artikel geplaatst van Noëlle Pameijer ( u waarschijnlijk bekend van de ‘handelingsgerichte diagnostiek’), over de rol van een ontwikkelingsperspectief (OPP) binnen het onderwijs.

01-12-2011 > Aanpassing van downloads of publicatie op uw eigen site

In 2006 ben ik begonnen met het delen van allerlei vakinhoudelijke bestanden met vakgenoten in het land. De keerzijde van gratis delen blijkt dat een klein deel van de gebruikers daarmee ook zonder toestemming de vrijheid neemt om de inhoud van de bestanden aan te passen, via hun eigen website verder te verspreiden of de bronvermelding weg te laten waardoor de indruk wordt gewekt dat het materialen zijn die men zelf heeft ontwikkeld. Dit is uiteraard onwenselijk. Om deze reden is er op de webpagina’s met downloads onderaan een toelichtende tekst geplaatst.

21-11-2011 > Evaluatieschema Emoties & Gedrag toegevoegd

Onder ‘Downloads’ kunt u een bruikbaar evaluatieschema (weekschema met smileys) downloaden, handig als registratieformulier of in te passen in een beloningsprogramma.

18-11-2011 > Signaleringsplan toegevoegd

Onder ‘Downloads’ kunt u een mooi uitgewerkt voorbeeld van een Signaleringsplan downloaden, een handig format voor iedereen die er wel eens mee werkt of dat vanaf nu gaat doen.

18-11-2011 > Kleine omissie Scorehulp 1.14 hersteld

Een oplettende gebruiker merkte op dat bij het WNV-werkblad bij de oudste groep (vanaf 8 jaar) in het vakje ‘Naam onderzoeker’ per abuis de naam van het kind werd vermeld. Dit is hersteld.

13-11-2011 > Updates: WISC-III Scorehulp 1.14, Beslisboom 2012 / Decision Tree 2012

Onder ‘WISC-III’ is per heden de nieuwste versie van de Scorehulp (1.14) te downloaden, net als de nieuwste versie van de Beslisboom. Er is nu ook een Engelse vertaling daarvan, de ‘WISC-III Decision Tree’. Na het uploaden bleek er in de waarschuwing op het SON-R 6-40 werkblad een foutje te staan (de sd van 3 werd ten onrechte vermeld als 10, wat juist voor de WNV geldt). Binnen enkele uren is dit hersteld. Scorehulpversies die voor 23:00 uur zijn gedownload, bevatten deze omissie (geen consequenties voor gegeven ‘uitslagen’), in dat geval even opnieuw downloaden.

06-11-2011 > Nieuwe artikelen geplaatst

Onder ‘Overige tests’ zijn interessante artikelen geplaatst die een met de WISC-III/WAIS-III gemeten relatie aantonen tussen het ontwikkelingen in het tienerbrein (MRI) en ontwikkelingen in verbale en performale capaciteiten.

11-09-2011 > WPPSI-III subtest beschrijvingen & artikel

Onder ‘Overige tests’ is een bestand toegevoegd met beschrijvingen van de meetpretenties van alle WPPSI-III subtests. Tevens is op dezelfde webpagina een reactie van de auteur van de KAIT toegevoegd op een eerder geplaatst artikel over uiteenlopende scores van individuen op verschillende IQ-tests.

20-08-2011 > Nieuwe artikelen geplaatst

Onder ‘Overige tests’ is een interessant artikel toegevoegd over de onwenselijkheid van het gebruik van de term ‘hoogbegaafdheid’ en onder ‘Publicaties kunt u een artikel lezen over ‘de dictatuur van het IQ’, gepubliceerd in De Groene Amsterdammer.

10-05-2011 > 75^e cursusdag in Leiden

Vandaag werd voor de opleiding tot gz-psycholoog en Orthopedagoog Generalist NVO in Leiden alweer de 75^e cursusdag verzorgd over intelligentieonderzoek bij kinderen en adolescenten (RINO Leiden/Rotterdam i.s.m. PDBO-Randstad). Sinds de start in 2006 is de cursus bijgeschaafd en verder ontwikkeld aan de hand van de actualiteit en feedback. Heeft u interesse in een cursus, dan vind u onder ‘Cursus’ meer informatie.

09-05-2011 > Nieuw: de WPPSI-III Toelichting voor Ouders!

Er is nu ook een toelichting voor ouders, bij wiens kind een WPPSI-III is afgenomen, te downloaden onder ‘Overige tests’.

09-05-2011 > Updates: WISC-III Scorehulp 1.13, WISC-III Toelichting voor Ouders/Jeugd, WISC-III Profielhypothesen

Alle updates zijn te downloaden onder ‘WISC-III’.

25-04-2011 > Instructieformulier Beery 6^e editie verschenen

In 2010 verscheen alweer de 6^e editie van de handleiding van de Beery, een Engelstalige neuropsychologische test. Onder ‘Overige Tests’ vindt u de nieuwste samengevatte Nederlandstalige instructie, die de 5^e editie uit 2004 opvolgt.

Verder zijn er in de lay-out van deze website dingen verbeterd en onder meer een artikel over de onbetrouwbaarheid van IQ-tests voor indicatiestelling toegevoegd.

14-12-2010 > WISC-III updates verschenen

Per vandaag zijn er van een aantal WISC-III bestanden updates verschenen: de Scorehulp 1.12, de Profielhypothesen, de Beslisboom en de Toelichting voor Ouders. Nieuw is de Toelichting voor Jeugd. De bestanden zijn te downloaden onder ‘WISC-III’.

23-11-2010 > Apollo Praktijk CRKBO-gecertificeerd (erkend als onderwijsinstelling)

Vandaag is Apollo Praktijk door het Centrum Post Initieel Onderwijs Nederland (www.cpion.nl) geauditeerd en op alle toetsingscriteria positief geëvalueerd. Dat betekent dat Apollo Praktijk per heden officieel erkend is als onderwijsinstituut en wordt opgenomen in het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs (www.crkbo.nl). De Belastingdienst stelt opname in dit register als eis om onderwijs vrijgesteld van BTW te mogen aanbieden (conform Europese BTW-richtlijn). Iedereen die niet als onderwijsinstituut is erkend en als zodanig in het CRKBO opgenomen, moet per 1 juli 2010 19% BTW op hun cursusaanbod in rekening brengen. Door deze erkenning hoeft er geen BTW aan cursisten te worden doorberekend. De CRKBO-erkenning wordt afgegeven wanneer aan strenge kwaliteitseisen wordt voldaan.

06-11-2010 > Scorehulp 1.12 in december verwacht

Voor het einde van het jaar en sneller dan gepland zal de WISC-III Scorehulp 1.12 worden uitgebracht, omdat blijkt dat in het WPPSI-III werkblad voor de jongste leeftijd (2+3 jaar) de cellen om gegevens in te voeren abusievelijk beveiligd tegen bewerken (en daarmee onbruikbaar) zijn. Tevens zal in de 1.12 onder meer de toevoeging komen dat voor de WISC-III ook scores van meerdere metingen in één grafiek kunnen worden weergegeven waardoor er visueel makkelijk te zien is hoe een hertest zich verhoudt tot een eerdere afname.

06-11-2010 > WISC-III Toelichting voor Jeugd in de maak

Enkele jaren geleden verscheen de WISC-III Toelichting voor Ouders. Momenteel ben ik vergevorderd met de WISC-III Toelichting voor Jongeren. Jongeren die geïnteresseerd zijn in de uitslag van het onderzoek maar begrijpelijkerwijs moeite hebben met het begrijpen van de Toelichting voor Ouders, hebben dan een speciaal voor hen ontwikkeld alternatief.